Latest News

CREDIT

သတင္းစံုေပ်ာ္၀င္အိုးၾကီးတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ သတင္း၊ဓာတ္ပံုမ်ားသည္ သက္ဆိုင္သူမ်ား၏မူပိုင္သာျဖစ္ေၾကာင္း အသိေပးအပ္ပါသည္။

Saturday, April 22, 2017

ေဖ်ာ္ေျဖေရး က႑ဆိုင္ရာ ဥပေဒ (အေမရိကန္ ႐ုပ္႐ွင္လုပ္ငန္း) အပိုင္း (၄)

 ထုတ္လုပ္သူ နဲ႔ ဇာတ္ညႊန္းေရး ဆရာေတြ အၾကားမွာ ခ်ဳပ္ဆိုတဲ့ စာခ်ဳပ္ေတြထဲမွာ (ထုတ္လုပ္သူ နဲ႔ ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာတို႔ အၾကား) ႏွစ္ဘက္ အခြင့္ေရး နဲ႔ လိုက္နာ ေစာင့္ထိန္းရမယ့္ က်င့္၀တ္ေတြကို အေသးစိပ္ေရးသား ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္ ခ်ဳပ္ဆိုတဲ့ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ေတြထဲမွာ အမ်ားဆံုး ပါ၀င္တဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါတယ္။

၁။ Separation-of-rights
စာခ်ဳပ္ထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အခ်ိန္ကာလ အတိုင္းအတာ တခုအတြင္း ထုတ္လုပ္ေရးပိုင္းမွာ အေျခအေနတခုခု အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုရင္ အဲဒီအေျခအေနေၾကာင့္ ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာဟာ သူ႔ရဲ႕ ဇာတ္လမ္း နဲ႔ ပက္သက္ၿပီး ေနာက္ထပ္ သီးျခားအခြင့္အေရးေတြကို ထပ္ၿပီး ခံစားခြင့္ (Separation of rights) ႐ွိပါတယ္။
ဥပမာ - ႐ုပ္႐ွင္ ကုမၸဏီဘက္က ဇာတ္ညႊန္းကို ၀ယ္ယူလိုက္တဲ့အခါမွာ စာခ်ဳပ္စၿပီး ခ်ဳပ္ဆိုတဲ့ ရက္စြဲကေန ေနာက္ ၃ႏွစ္အတြင္း ႐ုပ္႐ွင္ကို အၿပီး႐ိုက္မယ္ဆိုၿပီး စာခ်ဳပ္မွာ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေျခအေန အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ အဲဒီ ၃ ႏွစ္အတြင္းမွာ အဲဒီ႐ုပ္႐ွင္ကို မ႐ိုက္ျဖစ္ဘူးဆိုရင္ စာခ်ဳပ္ထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ႐ုပ္႐ွင္ကုမၸဏီဘက္က ရ႐ွိထားတဲ့ အခြင့္အေရးေတြ ဘာမွ မရေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီအခါမွာ ဒီဇာတ္ညႊန္း နဲ႔ ပက္သက္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြအားလံုး၊ အခြင့္အေရးေတြ အားလံုးက မူရင္းဇာတ္ညႊန္းေရး ဆရာရဲ႕ လက္ထဲကို ျပန္ေရာက္သြားပါတယ္။ အရာအားလံုးဟာ သူ႔ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အေပၚမွာပဲ မူတည္တာပါ။ စာခ်ဳပ္ထဲက သေဘာတူညီခ်က္အရ ၃ ႏွစ္အတြင္း ႐ုပ္႐ွင္႐ိုက္မယ္လို႔ သေဘာတူထားၿပီး မ႐ိုက္ျဖစ္တဲ့ အတြက္၊ ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာဘက္က သူ႔ဇာတ္ညႊန္းကို တျခား႐ုပ္႐ွင္ ကုမၸဏီတခုခုကို ဆက္ၿပီး ေရာင္းခြင့္႐ွိ ပါတယ္။ ဒီအခြင့္အေရးကို ဇာတ္ညႊန္းေရး ဆရာဘက္က သီးျခားခံစားခြင့္ရွိတဲ့ အခြင့္အေရးျဖစ္တဲ့အတြက္ Separation of rights လို႔ေခၚတာပါ။ Hollywood က ဇာတ္ညႊန္းအေရာင္းအ၀ယ္ဆိုင္ရာ စာခ်ဳပ္အမ်ားစုမွာ Separation of rights ကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။

၂။ Loan-out Provision
ထုတ္လုပ္သူက ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာ တစ္ေယာက္ကို အလုပ္ခန္႔ၿပီးေတာ့ မူရင္း ဇာတ္ညႊန္း (Original Screenplay) တပုဒ္ကို သတ္မွတ္ထားတဲ့ အခ်ိန္ကာလအတြင္း အၿပီးေရးေပးဖို႔ ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာ နဲ႔ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ထားတယ္ဆိုပါစို႔။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ တျခား ထုတ္လုပ္သူတေယာက္က ဒီဇာတ္ညႊန္း ေရးဆရာကိုပဲ ေနာက္ထပ္ ဇာတ္လမ္းတပုဒ္ေရးေပးဖို႔ လာအပ္တယ္ ဆိုရင္ ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာဘက္က ပထမ ထုတ္လုပ္သူကို ဇာတ္ညႊန္း အၿပီးေရးေပးဖို႔က်န္ ႐ွိေနေပမယ့္၊ တၿပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ တျခား ဇာတ္ညႊန္း တပုဒ္ကို လက္ခံခြင့္႐ွိပါတယ္။ ဒါကို Loan-out Provision လို႔ ေခၚပါတယ္။

ဥပမာ - ေက်ာ္သိခၤကို Warner Bros. Studios က NORA ဇာတ္ညႊန္းကို ၂၀၁၇၊ ဇူလိုင္ ၃၁ ရက္ေန႔မွာ အၿပီးေရးေပးဖို႔ သူနဲ႔ သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ထားတယ္။ ဒါဆိုရင္ ေက်ာ္သိခၤဟာ Warner Bros. Studios က အလုပ္ခန္႔ထားတဲ့သူ ျဖစ္တယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ Paramount ႐ုပ္႐ွင္ထုတ္လုပ္ေရးက သူ႔ကို အလုပ္ခန္႔ၿပီး The American Father ဇာတ္ညႊန္းကို ၂၀၁၇၊ ဇူလိုင္ ၂၅ မွာ အၿပီးေရးေပးဖို႔ သူ နဲ႔ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ဒီအေျခအေနမွာ Paramount နဲ႔ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္လိုက္တာဟာ Warner Bros. နဲ႔ ခ်ဳပ္ဆိုတဲ့ စာခ်ဳပ္ကို သြားၿပီး ႐ိုက္ခတ္မႈမ႐ွိပါဘူး။ Warner Bros. ကို ေရးေပးဖို႔ ဇာတ္ညႊန္းေၾကြးက်န္႐ွိေနေပမယ့္၊ တခ်ိန္တည္းမွာ ေနာက္ထပ္ ဇာတ္ညႊန္းတခုေရးဖို႔ လက္ခံခြင့္႐ွိတာကို Loan-out Provision နဲ႔ အကာ အကြယ္ေပးထားပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာ တေယာက္အေနနဲ႔ ဒါမ်ိဳးတၿပိဳင္နက္ အလုပ္ႏွစ္ခုအပ္ခံရ တာမ်ိဳးက အရင္တုန္းက ေခတ္စားခဲ့တာပါ။ ဒီဘက္ေခတ္မွာ သိပ္မ႐ွိေတာ့ပါဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီဘက္ေခတ္ကို ေရာက္လာတဲ့အခါမွာ ေဟာလိ၀ုဒ္မွာ ဇာတ္ညႊန္းေကာင္းေကာင္းေရးႏိုင္တဲ့ ဇာတ္ညႊန္းေရး ဆရာေတြ မိႈလိုေပါက္လာတဲ့အတြက္ေရာ၊ ႐ုပ္႐ွင္ကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔ ဇာတ္ညႊန္း ေရးဆရာ ေတြကို အလုပ္တခု ထဲမွာသာ အာ႐ံုစိုက္ၿပီး ဇာတ္ညႊန္း တပုဒ္ကို အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးေစခ်င္ တဲ့အတြက္ေရာ ေၾကာင့္ တၿပိဳင္နက္တည္း အလုပ္ႏွစ္ခု အပ္ခံရတဲ့ ဇာတ္ညႊန္းေရး ဆရာေတြ သိပ္အမ်ားႀကီး မ႐ွိေတာ့ပါဘူး။

၃။ Certificate of Authority
အကယ္၍ အထက္က အပိုဒ္ (၁) နဲ႔ (၂) မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္မည္၊ မျဖစ္မည္ ေသခ်ာမသိေပမဲ့ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ဥပေဒအရ အကာအကြယ္ျပဳထားႏိုင္ဖို႔ ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာဘက္က အထက္ေဖာ္ျပပါအတိုင္း သူ႔ရဲ႕ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ပိုင္ခြင့္၊ အခြင့္အာဏာ က်င့္သံုးခြင့္ ေတြကို တိတိက်က်ေဖာ္ျပထားတဲ့ လက္မွတ္ (သို႔မဟုတ္) စာရြက္စာတမ္းေတြ (Certificate of Authority) ႐ွိထားဖို႔ လိုပါတယ္။

၄။ Editorial Rights
အေမရိကန္ ႐ုပ္႐ွင္လုပ္ငန္းဆိုင္ရာ ဥပေဒထဲက Editorial Rights က စာေပပံုႏွိပ္ျဖန္႔ခ်ိေရးဆိုင္ရာ Editorial Rights နဲ႔ မတူပါဘူး။ တခ်ိဳ႕႐ုပ္႐ွင္ထုတ္လုပ္ေရးေတြမွာ ႐ိုက္ကူးရတာ အေတာ္ေလး အဆင္မေျပတဲ့ ဇာတ္၀င္ခန္းေတြ႐ွိေနရင္ ဇာတ္ညႊန္းကို ျပင္ဆင္တာ၊ ျဖည့္စြက္တာ မ်ိဳးေတြ႐ွိပါတယ္။ အဲဒီ ျပင္ဆင္တာ၊ ျဖည့္စြက္တာကို ထုတ္လုပ္သူ (သို႔မဟုတ္) ဒါ႐ိုက္တာရဲ႕ ေစခိုင္းခ်က္အရ ဇာတ္ညႊန္းေရး ဆရာက လုပ္ရင္ လုပ္မွာပါ။ ဒါမွမဟုတ္ ဒါရိုက္တာ ကိုယ္တိုင္ ဇာတ္ညႊန္းကို ျပင္ဆင္တာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ရင္ျဖစ္မွာပါ။ ဇာတ္ညႊန္းကို ဘယ္သူက ပဲျပင္ျပင္၊ ဘယ္လို ျပင္ဆင္၊ အစားထုိးတာေတြပဲ လုပ္လုပ္ ဒီဇာတ္ညႊန္းရဲ႕ မူပိုင္ခြင့္ နဲ႔ ဇာတ္ညႊန္းအေပၚမွာ အျပည့္အ၀ ထိန္းခ်ဳပ္ခြင့္က ဇာတ္ညႊန္းေရးဆရာ လက္ထဲမွာပဲ ႐ွိတာပါ။ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ ဒီဥပေဒကို Visual Artists Rights Act of 1990, 17 USC 106 A ထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အခုေတာ့ ဒီေလာက္ပါပဲ။ အပိုဒ္ (၅) က ေနာက္ထပ္ ပို႔စ္တခုစာေလာက္အထိ ႐ွည္တာမို႔လို႔၊ ဒီေန႔အတြက္ အပိုဒ္ (၄) နဲ႔ပဲ ဆံုးသတ္လိုက္ပါမယ္။
Kyaw Thein Kha



No comments:

Post a Comment