ခါးနာ၊ ေပါင္တန္းၿပီး အေၾကာညပ္ေနသလား

အမ်ိဳးသမီးႏွင့္က်န္းမာေရး
ခါးနာ၊ ေပါင္တန္းၿပီး အေၾကာညပ္ေနသလား
-----

အရင္တစ္ပတ္ခန္႔က စာေရးသူနဲ႔ senior ဆရာ ဝန္အစ္မတစ္ေယာက္နဲ႔ စကားေျပာျဖစ္ၾက ေတာ့ သူကစာေရးသူကို ခါးနာ၊ ေပါင္တန္းတဲ့အေၾကာင္း
ေလးေရးပါလားလို႔ အႀကံေပးပါတယ္။ ဘယ္သူမဆို လမ္းေလၽွာက္ရတာမေကာင္းဘူး။ လႈပ္ရွားသြားလာရ တာ မေကာင္းဘူးဆိုရင္ ငါဘာျဖစ္ၿပီလဲမသိဘူးဆိုၿပီး အလန္႔တၾကားျဖစ္တတ္ၾကတယ္။

ဒီလိုမ်ိဳး ခါးနာတယ္၊ ေပါင္တန္းတယ္၊ အေၾကာညပ္တယ္ဆိုတဲ့ ျပႆနာၾကဳံ ရတဲ့သူေတြက မ်ားလည္း မ်ားတတ္တာမို႔ စာေရးသူ လည္း ဒီတစ္ပတ္ေတာ့ အေၾကာညပ္တယ္ဆိုတဲ့ေခါင္း စဥ္ေလးနဲ႔အတူ Sciatica အေၾကာင္းကို တေစ့တေစာင္း မၽွေဝတင္ျပခ်င္ပါတယ္။

■ Sciatica ဆိုတာဘာလဲ။ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြျဖစ္ တတ္သလဲ။

Sciatica ျဖစ္တယ္ဆိုတာဟာ ေဆးပညာ မွာ ေျခေထာက္အတြက္အေရးပါတဲ့ Sciatic အာ႐ုံေၾကာ ကို အစြဲျပဳေခၚထားတဲ့အေျခအေနတစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ူLumbosacral Radicular Syndrome? Nerve root pain? Nerve root entrapment စသည္ျဖင့္လည္း သုံးႏႈန္းပါတယ္။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားလည္း တစ္သက္ တစ္ခါျဖစ္ျဖစ္ ၾကဳံဖူးေလ့ရွိၾကၿပီး အဓိကျဖစ္တတ္တာ ကေတာ့ ေျခေထာက္တစ္ေလၽွာက္၊ အထူးသျဖင့္ ေပါင္ ေနရာနဲ႔ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ဒူးေအာက္ပိုင္းက ေျခသလုံး ၾကြက္သားေတြ၊ ေျခေထာက္ေတြအထိနာတာ၊ ထုံက်င္ တာ စတာအျပင္ ခါးေအာက္ပိုင္းနာက်င္ကိုက္ခဲတာ မ်ိဳးလည္းျဖစ္တတ္ၿပီး မလႈပ္မရွားနိုင္တာအထိလည္း ျဖစ္တတ္ၾကတယ္။ ဒါကိုပဲအရပ္ထဲမွာေတာ့ ေပါင္တန္း တယ္၊ အေၾကာညပ္တယ္ စသည္ျဖင့္လည္းေခၚတတ္ ၾကၿပီး နာတာက်င္တာဟာ ေခ်ာင္းဆိုးတာ၊ ႏွာေခ်တာ စတာနဲ႔ <ျြကက္သားေတြအားစိုက္ထုတ္ရတဲ့အခါမွာ ပို ဆိုးတတ္ၾကပါတယ္။

■ ဘာေၾကာင့္ Sciatica ျဖစ္တတ္ၾကသလဲ။

Sciatica ျဖစ္တာဟာ ေျခေထာက္က Sciatica အာ႐ုံေၾကာမေကာင္းလို႔ဆိုတာထက္ သူ႔ရဲ့ျမစ္ ဖ်ားခံရာ ခါးဆစ္ေက်ာရိုးမႀကီးဆီကနာက်င္မႈဟာ ေအာက္ ကိုဆင္းလာတတ္တာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ Sciatica ျဖစ္သူေတြရဲ့ရာခိုင္ႏႈန္း ၉ဝဟာ ခါးဆစ္ရိုးၾကားတစ္ခု နဲ႔တစ္ခုမွာရွိၿပီး ခါးဆစ္ရိုးေတြကို ခ်ိတ္ဆက္ေထာက္ ပံ့ေပးထားတဲ့ဒစ္ျပားေလးေတြ (Inter-vertebral Disc) ကၽြံၿပီး ပင္မအာ႐ုံေၾကာ Nerve root ကို သြားဖိမိတာ ေၾကာင့္လို႔ စာမ်ားမွာေဖာ္ျပၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း တျခားျဖစ္နိုင္ေျခရွိေသးတဲ့ေရာဂါေတြကေတာ့ ခါးဆစ္ ရိုးအေခါင္းေပါက္က်ဥ္းတာ (Spinal Stenosis)၊ ခါး ေက်ာရိုးမွာအလုံးအက်ိတ္ျဖစ္တာ(Tumours)၊ ကင္ ဆာျဖစ္တာ၊ သို႔မဟုတ္ တျခားခႏၶာကိုယ္တစ္ေနရာရာ မွ ကင္ဆာက ခါးဆစ္ရိုးဆီပ်ံ႕ႏွံ့လာတာ၊ ခါးဆစ္ရိုးေတြ ေနရာလြဲေခ်ာ္တာ (Spondylolisthesis)၊ ခါးဆစ္ရိုးမွာ တီဘီေရာဂါျဖစ္တာနဲ႔ ျပည္တည္တာစတဲ့ေရာဂါေတြ ပါ။ အေရးႀကီးတဲ့ေရာဂါအေျခအေနတစ္ခုကေတာ့ Cauda Equina Syndrome ဆိုတာျဖစ္ၿပီး ခါးဆစ္အာ ႐ုံေၾကာမႀကီးရဲ့ေအာက္ဆုံးမွာျဖာထြက္တဲ့ Cauda Equina ဆိုတဲ့အာ႐ုံေၾကာမၽွင္ေတြ အဖိခံရတာ၊ ထိခိုက္ ခံရတဲ့အခါမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါေၾကာင့္ အထက္ မွာစာေရးသူေဖာ္ျပထားတဲ့Sciaticaလကၡဏာေတြ အျပင္ ဆီးမထိန္းနိုင္တာ၊ ဝမ္းမထိန္းနိုင္တာဆိုတာပါ ျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ၾကာလာရင္ အေၾကာေသၿပီး ေလျဖတ္သလိုျဖစ္တတ္တာမို႔ လ်င္ျမန္စြာကုသမႈခံယူ ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

■ Sciatica ျဖစ္တယ္ထင္ရင္ ဘာလုပ္သင့္သလဲ။

အထက္မွာေဖာ္ျပထားတဲ့လကၡဏာေတြ လိုမ်ိဳးခံစားလာရတဲ့သူတစ္ေယာက္ဟာ နားလည္တတ္ ကၽြမ္းတဲ့ဆရာဝန္နဲ႔ ေသခ်ာအရင္ျပသသင့္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ႐ုတ္တရက္ထျဖစ္တဲ့ Acute Sciatica ေတြကို ေရာဂါရာဇဝင္နဲ႔စမ္းသပ္ၾကည့္တဲ့အေပၚ မွာမူတည္ၿပီး အေရးႀကီးနိုင္၊ မႀကီးနိုင္ဆိုတာကို ဆုံးျဖတ္ ၾကေလ့ရွိပါတယ္။ လိုအပ္မယ္ထင္တဲ့အခါ၊ လကၡဏာ ေတြဟာ ေျခာက္ပတ္မွသည္ ရွစ္ပတ္ေလာက္အထိ မသက္ သာတဲ့အခါ၊ ခြဲစိတ္ကုသရမယ္ထင္တဲ့အခါမ်ိဳးမွာမွ ေက်ာ ရိုးကို CT scan ေခၚ ကြန္ပ်ဴတာဓာတ္မွန္မ်ိဳး သို႔မဟုတ္ MRI (သံလိုက္စက္ကြင္းသုံး) ဓာတ္မွန္မ်ိဳးေတြကို ရိုက္ ၾကည့္ၿပီး ဆုံးျဖတ္ရေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါမွသာ ခါးဆစ္ရိုး ဒစ္ျပားကၽြံတာ၊ ဘယ္ေနရာနဲ႔ ဘယ္ေလာက္အထိ အာ ႐ုံေၾကာကိုသြားေရာက္ဖိေနတာစတာေတြကို ပိုမိုသိရွိ နိုင္မွာပါ။

■ Sciatica ကို ဘယ္လိုေတြကုသနိုင္သလဲ။

ႀကီးႀကီးမားမားေရာဂါအခံေၾကာင့္ မဟုတ္ ဘူးဆိုရင္ေတာ့ Acute Sciatica ျဖစ္တဲ့အခါမွာ Conservative treatment ေခၚ မခြဲမစိတ္တဲ့ကုသနည္း ေတြကို သုံးစြဲၾကပါတယ္။ ႏွစ္ပတ္ေလာက္အတြင္းမွာ လကၡဏာေတြ သက္သာလာတတ္ပါတယ္။ ကုသဖို႔အ တြက္ ပထမဆုံးအေနနဲ႔ကေတာ့ နာလို႔က်င္လို႔ဆိုၿပီး အိပ္ရာထဲမွာပဲ အနားယူေနတာထက္ လႈပ္ရွားမႈရွိေန ဖို႔ကို ကုသနည္းမွာ အားေပးၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ခါးနာ၊ ေျခေထာက္နာဆိုတဲ့ အခါမွာ ေၾကာက္ၿပီးေတာ့ မလႈပ္မယွက္ေတာ့ဘဲ အနား ယူေနေလ့ရွိတတ္ၾကတယ္။Sciatica မွာကေတာ့ လႈပ္ လႈပ္ရွားရွားေနထိုင္တာဟာ ပိုမိုအက်ိဳးရွိနိုင္တယ္လို႔ဆို ၾကပါတယ္။ (ဒါေၾကာင့္ မိမိရဲ့ခါးနာတာ၊ ေျခေထာက္ နာက်င္တာဟာ တျခားေရာဂါေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ေနမလား ဆိုတာကို နားလည္တတ္ကၽြမ္းသူနဲ႔ အရင္ဆုံးျပသစစ္ ေဆးၾကည့္ဖို႔ေတာ့ လိုပါတယ္)။

တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ပါရာစီတေမာလို အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ိဳးနဲ႔ ေသာက္သုံးနိုင္ပါတယ္။ လို အပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပိုမိုျပင္းထန္တဲ့အကိုက္အခဲေပ်ာက္ ေဆးမ်ိဳးေတြကို ဆရာဝန္က ညြန္ၾကားေပး ပါလိမ့္မယ္။ သင့္ေတာ္တဲ့ ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားျပဳလုပ္ေပး တာ၊ ခါးဆစ္ရိုးထဲကို စတီးရြိဳက္ေဆးထိုးတာ(Epidural Steroid Injection)၊ ခါးကို အပူအိတ္ကပ္ေပး တာစတဲ့နည္းလမ္းေတြကိုလည္း ကုသရာမွာ သုံးစြဲနိုင္ ပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းေတြဟာ ေသခ်ာေပါက္သက္သာ မယ္လို႔ေတာ့ အာမခံထားလို႔မရပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ တစ္ ခါတစ္ရံမွာ အျဖစ္မ်ားတတ္တဲ့ ခါးဆစ္ရိုးဒစ္ကၽြံတာ အတြက္ကို ခြဲစိတ္ကုသမွသာ ေျခေထာက္နာ၊ ခါးနာသက္ သာရာ ရေတာ့တာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာေတာ့ ခြဲစိတ္တာ နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၿဗိတိသၽွနိုင္ငံမွ ေဆးဂ်ာနယ္တစ္ခုမွာ ၃၂ႏွစ္အရြယ္ အမ်ိဳးသမီးလူနာတစ္ေယာက္ရဲ့ရႈေထာင့္ကေနေရးသား ထားတဲ့Sciatica ကိုယ္ေတြ႕ခံစားခ်က္ေလးတစ္ခုကို ျပန္လည္မၽွေဝေပးခ်င္ပါတယ္။
ထိုစာစုတိုေလးမွာ သူမဟာ အပန္းေျဖခရီး တစ္ခုထြက္ရင္း ခါး<ျြကက္သားေတြနာက်င္တာကေန အစျပဳၿပီး ခါးေအာက္ပိုင္းေတြ ကိုက္ေနတတ္တာ၊ ေၿခ ေထာက္မွာ ထုံက်ဥ္ေနတာစတာေတြကို ကိုးလေလာက္ ခံစားလိုက္ရေၾကာင္းကိုေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း မွာေတာ့ သူ႔ရဲ့ညာဘက္ေျခေထာက္ဟာ နာက်င္တာအင္ မတန္ဆိုးရြားလာတဲ့အတြက္ အိမ္ကေနေတာင္ ဘယ္မွ မသြားနိုင္ ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။

ဆရာဝန္ႀကီးက MRI ဓာတ္ မွန္ရိုက္ခိုင္းၾကည့္တဲ့အခါ မွာ ခါးဆစ္ရိုးအဆစ္ဒစ္ ျပားတစ္ခု ေတာ္ေတာ္ႀကီး ကၽြံေနတာကို ေတြ႕လိုက္ ရၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာလည္း လကၡဏာေတြ ပိုဆိုးလာ တာနဲ႔ သူခြဲစိတ္မႈခံယူလိုက္ ပါတယ္။ ခြဲစိတ္ၿပီးေနာက္ ပိုင္းမွာ ခါးနာတာေတြ၊ ေၿခ ေထာက္နာတာေတြ တ ျဖည္းျဖည္းျပန္သက္သာ လာၿပီး လုံးဝျပန္ေကာင္း သြားတယ္။ အလုပ္လည္း ျပန္သြားနိုင္ၿပီး ပတ္ဝန္း က်င္နဲ႔ျပန္လည္ထိစပ္နိုင္ လာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း လအနည္းငယ္ၾကာတဲ့အ ခါမွာ လကၡဏာေတြျပန္ ေပၚလာတယ္။

အရင္မခြဲ စိတ္ခင္ေလာက္ကေတာ့ မဆိုးေပမယ့္ ေနာက္ထပ္ MRI ရိုက္ၾကည့္တဲ့အခါ မွာ ဒစ္ျပားႏွစ္ခုအနည္း ငယ္စီကၽြံေနတာနဲ႔ အျခား ဒစ္ျပားႏွစ္ခုကေတာ့ မ ေကာင္းဘဲျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕လိုက္ရတယ္။ ဒုတိယ အႀကိမ္ခြဲစိတ္နိုင္ဖို႔ကေတာ့ နည္းနည္းေစာင့္ရဦးမယ္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဆရာဝန္ႀကီး က ေျပာျပပါတယ္။ သူမ လည္း ဒီၾကားထဲမွာ နာ တာ၊ က်င္တာနဲ႔ စိတ္ဒုကၡ ေရာက္ရတာနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ ေလးအက်ပ္ရိုက္ေနတယ္ လို႔ သိရပါတယ္။ ဒါကိုၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္Sciatica ေပ်ာက္ဖို႔အတြက္ တစ္ေခါက္ခြဲစိတ္ထားၿပီးျဖစ္ေပမယ့္ ေနာက္တစ္ေခါက္ျပန္နာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ထပ္ၿပီးေတာ့ စမ္းသပ္ဖို႔ လိုရင္လိုအပ္မွာမ်ိဳး၊ ခြဲစိတ္ရမွာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္တတ္တယ္ဆိုတာကို သိထားသင့္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ နိဂုံးခ်ဳပ္အားျဖင့္ေတာ့ ေပါင္တန္း တယ္၊ ခါးနာတယ္ဆိုတာကို ရမ္းသမ္းၿပီးေတာ့ နင္း တာႏွိပ္တာ၊ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြ လြယ္လြယ္ ဝယ္ၿပီးသက္သာ႐ုံမၽွ ၾကာရွည္စားေနတာမ်ိဳးကို ေရွာင္ ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။ ေသခ်ာနားမလည္ဘဲနဲ႔ တလြဲႏွိပ္မိ ရင္ ခါးရိုးဆစ္ကိုပိုၿပီးဒဏ္ျဖစ္ေစမွာျဖစ္သလို အကိုက္ အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြကို ဒီတိုင္းစြဲေသာက္ေနရင္လည္း ေဆးေတြရဲ့ဆိုးက်ိဳးေတြကိုခံရပါမယ္။

ဒါေၾကာင့္ ေဘး ျဖစ္နိုင္တဲ့Sciatica လား၊ ျပန္ေပ်ာက္ေလာက္မယ့္ Sciatica လားဆိုတာကို သိနိုင္ဖို႔ ခါးနာ၊ ေပါင္တန္းၿပီး အ ေၾကာညပ္သလိုျဖစ္ရင္ နားလည္တတ္ကၽြမ္းသူမ်ားနဲ႔ ေသခ်ာကုပါဟုလည္း အႀကံျပဳလိုပါေၾကာင္း။

ေနျခည္ (ေဆး-၁)
Ref: www.bmj.com [http://www.bmj.com/&h=xaqhifrfzaqggiot4rw07b9naguabrsyestwiwcwhzy_zsa&enc=azmgddr5tpixyxjrrcc0xnuwaa8pl8etud2objk25k4jyab1b2dzgymxqukof4swihgwy__qzq02xcsw3sk3rvc5yz9yzwkjpoa4sy8anwfrinv0obi4eqtdlpq3jzap-hti8qe7ylkfl1ib9alfqux4pc0b8ihnr8ishurk_waetwhnbxwbp28cfph4hp9l4trqmguqqa2pgruhswsxmsh7&s=1_green]

, GP Notebook

Credit to Good Health