အူအတက္ေပါက္တယ္ ဆိုတာအူေလးကေန အတက္ထြက္လာတာလား

တစ္ခ်ိဳ႕ေတြ ေမးတတ္ၾကတာကို ၾကံဳဖူးပါတယ္။ အူက အတက္ေပါက္လာတယ္လို႕ ထင္ၾကဟန္တူပါတယ္။ ေမးခံရသူလည္း ရီရခက္၊ ငိုရခက္ေပါ့ေလ။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ေစ စာေရးသူတို႕ ပတ္၀န္းက်င္မွာ အူအတက္ေပါက္တယ္ဆုိတာကို ကေလးဘ၀တည္းက မၾကာခဏ ၾကားဖူးၾကျပီးသားလို႕ထင္ပါတယ္။ ကေလးဆိုရင္ မာလကာေစ့ မစားနဲ႕ အူအတက္ေပါက္မယ္ဆိုတာမ်ိဳးေပါ့။ ဒါေပမဲ့ အူအတက္ေပါက္တယ္ဆိုတာဘာလဲ။ အူအတက္ေပါက္ရင္ ဘာျဖစ္တတ္သလဲ၊ ဘယ္လိုေတြ ကုရသလဲဆိုတာေတာ့ ေသခ်ာမေလ့လာျဖစ္ၾကပါဘူး။

ဒါေၾကာင့္ နဲနဲေလာက္ပိုျပီး ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္..

အူအတက္ Appendix ဟာလူၾကီးေတြမွာဆိုရင္ ၅-၁၅ စင္တီမီတာေလာက္ထိ ရွည္ႏိုင္ပါတယ္။ အေခါင္းေပါက္ရွိတဲ့ တစ္ဖက္ပိတ္ tube ေလးတစ္ေခ်ာင္းနဲ႔တူျပီး အူသိမ္အဆံုး ileum နဲ႕၊ အူမၾကီး အစ Caecum ရဲ႕ႏွစ္ခုဆံုရာ ေအာက္ဘက္နားမွာရွိပါတယ္။ ညာဘက္ ၀မ္းဗိုက္ေအာက္တစ္၀ိုက္နားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
အူအတက္ေပါက္တယ္ဆိုတာဟာ အူအတက္ေယာင္ရာကေန ပုပ္ျပီး ေပါက္သြားတာပါ။ ဒါဆို အူအတက္ကေရာ ဘာလို႔ေယာင္တာလဲ။ ထပ္ေမးလို႔ရပါတယ္။

အူအတက္ေယာင္တာဟာ အူအတက္ရဲ႕ အေခါင္းေပါက္ Lumen ပိတ္ရျခင္းကေနစတယ္လို႔ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလို ပိတ္ရျခင္းဟာလည္း အေၾကာင္းတစ္ခုတည္းေၾကာင့္လို႕ ေျပာလို႔မရျပန္ပါဘူး။

ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြကေတာ့ အူအတက္မွာရွိတဲ့ ျပန္ရည္ေၾကာ lymph gland ေလးေတြဟာ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္..ဥပမာ ဗိုင္းရပ္စ္ အဖ်ားေရာဂါစသည္တို႕ေၾကာင့္ ပံုမွန္ထက္ၾကီးလာျပီး အူအတက္ထဲတြင္ပိတ္သလို ျဖစ္တတ္ျခင္း၊ မစင္ပိတ္ျခင္း၊ သံေကာင္၊ ကပ္ပါးေကာင္မ်ား ၀င္ပိတ္ျခင္း၊ ျပင္ပမွ foreign body တစ္ခုခုအူအတက္ထဲ အစားမွတစ္ဆင့္ ၀င္္ေရာက္ပိတ္ဆို႕ျခင္း၊ အူေယာင္တတ္ေသာ Crohn's disease (ခရုန္းေရာဂါ) ျဖစ္ေနျခင္း၊ ကင္ဆာေရာဂါမ်ား ႏွင့္ ကင္ဆာႏွင့္ပတ္သက္ျပီး ျဖစ္ေသာ Carcinoid syndrome တို႕ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။

အူအတက္ဘာေၾကာင့္ ေယာင္ပါသလဲကို နားလည္ဖို႔ ၾကိဳးစားရင္ သာမာန္လူေတြ အေနနဲ႕ဆို ေတာ္ေတာ္ေခါင္းရွပ္မွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ စာေရးသူအေနနဲ႔ကေတာ့ ဘာေၾကာင့္ေယာင္တယ္ဆိုတာထက္ အူအတက္ေယာင္ရင္ ဘာျဖစ္မလဲ၊ ဘာလုပ္ရမလဲ ဆိုတာေလးေတြနဲ႔ပဲ အဓိက ဆက္စပ္ျပီး အူအတက္ေယာင္ျခင္း (Acute Appendicitis) ဟာ ဘယ္ေလာက္အေရးၾကီးတယ္ဆုိတာကို ဆက္ေဆြးေႏြးခ်င္ပါတယ္။

အူအတက္ေယာင္တယ္လုိ႔ သံသယျဖစ္သင့္တဲ့ အခ်က္မ်ားထဲမွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုးကေတာ့ ဗိုက္ေအာင့္တာပါပဲ။ အထူးသျဖင့္ အူအတက္ရွိတဲ့ ဗိုက္ညာဘက္ေအာက္တစ္၀ိုက္ေအာင့္တတ္ပါတယ္။ ဒီေနရာပဲ အျမဲေအာင့္တယ၊္ ေသခ်ာတယ္ေတာ့ မဟုတ္ေပမဲ့ အေတာ္အေရးၾကီးတဲ့ လကၡဏာထဲမွာ ပါပါတယ္။ ရစ္ရစ္ျပီး ေအာင့္တာမ်ိဳးထက္ အံုတံုတံုၾကီး Dull pain နဲ႔ ေအာင့္ေနတာမ်ားပါတယ္။ ဗိုက္ေအာင့္ရံုတင္မကပဲ အစားစားခ်င္စိတ္မရွိေတာ့ျခင္း၊ ပ်ိဳ႕ျခင္း (Nausea)၊ အန္ျခင္း (Vomiting) ဟာလည္း အေရးၾကီး လကၡဏာမ်ားမွာ ပါျပီး ဗိုက္ေအာင့္တာဟာလည္း တစ္ေနရာထဲမွာသာမက ေျပာင္းျပီး ေအာင့္တတ္ပါေသးတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ ပထမ ခ်က္တစ္၀ိုက္မွာ တစ္ခ်ိန္လံုး ေအာင့္ေနရာကေန ဗိုက္ညာဘက္ ေအာင့္ေထာင့္နားကို ေျပာင္းေအာင့္သြားသလိုျဖစ္ပါတယ္။ Pain Migration လို႔လည္းေခၚပါတယ္။ ေအာင့္တဲ့ေနရာနားဟာ စမ္းၾကည့္လိုက္ရင္ ေတာင့္တင္းေနတတ္သလ၊ို အဖ်ားေလးနဲနဲပါတြဲျပီး ပါလာတတ္ပါေသးတယ္။ စာဖတ္သူတို႔ ဒီလိုသိထားလို႔ ကိုယ့္ဘာသာေတာ့ ဗိုက္ေအာင့္တာနဲ႕ အန္တာနဲ႔ အူအတက္ေယာင္ျပီလို႔ တပ္အပ္မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ ဆရာ၀န္ကထပ္ျပီးေတာ့ သူကိုတိုင္လည္း ထပ္စမ္းၾကည့္မယ္၊ လိုအပ္ရင္ လိုအပ္သလို ေသြးစစ္ျခင္း၊ ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္းတို႔နဲ႔မွ confirm ျဖစ္ႏိုင္မွာပါ။ ဒါေပမဲ့ စာဖတ္သူတို႔လည္း သိထားမွ ဆင္ျခင္သံုးသပ္ျပီး ေဆးကုသမွဳ အျမန္ခံယူႏိုင္မယ္လို႔ စာေရးသူေတာ့ ယူဆပါတယ္။

ဒီလိုမ်ိဳး စာေရးသူတို႔ အူအတက္ေလးေယာင္ေနျပီ ဆိုၾကပါစို႕ .. ဘာဆက္ျဖစ္ႏိုင္တာလဲ။ ဆ၇ာ၀န္ဆီ သြားရင္ေကာင္းမလား၊ မသြားရင္ေကာင္းမလား။ ခ်က္ခ်င္း ကုသမွဳခံယူသင့္သလား။

စာေရးသူတို႔ အူအတက္အတြက္ ေသြးပံပိုးေပးမွဳကို ေသြးေၾကာ တစ္ေခ်ာင္း Appendicular Artery ကသာ ျပဳလုပ္ပါတယ္။ အူအတက္ ေယာင္တဲ့အခ်ိန္မွာ ထိုအူအတက္ေသြးေၾကာမွာ လည္ပတ္တဲ့ ေသြးဟာခဲျပီး ေသြးခဲ ပိတ္သြားတတ္ပါတယ္။ ေနာက္မၾကာခင္ အူအတက္ေလးကို ေသြးမေရာက္ေတာ့တဲ့ အူအတက္ဟာလည္း ပုပ္လို႔လာပါေတာ့တယ္။ ပုပ္ျပီးရင္ေတာ့ စာေရးသူတို႔မ်က္စိနဲ႕ ျမင္ရတဲ့ ျပည္တည္နာေတြဟာ ပုပ္ျပီး ေပါက္ထြက္သလိုပဲ ေသြးမရလို႕ ပုပ္တဲ့ဗိုက္ထဲက အူအတက္ဟာ ေပါက္ျပီး ဒုကၡေပးပါေတာ့တယ္။ ဒီလို အူအတက္ေပါက္တာဟာ အူထဲမွာ ရွိေနတဲ့ ပိုးမြွား ဘက္တီးရီးယားေတြ ဗိုက္ထဲေရာက္ကုန္တာမို႔ ေနာက္ဆံုးမွာေသြးဆိပ္တက္ျပီး အသက္အႏၲရာယ္ၾကီးသြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ အခ်ိန္မွီ ေဆးမကုရာကေန ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲေတြပါ။ အသက္ငယ္လြန္းျခင္း (ကေလးမ်ား) နဲ႔ ၾကီးလြန္းျခင္းဟာလည္း အူအတက္ေပါက္ႏိုင္ေျခပိုမ်ားေစတယ္လို႔ စာမ်ားက ဆိုပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ တစ္ခါတစ္ေလမွာလည္း အူအတက္ေယာင္တိုင္း မေပါက္တတ္ပါဘူး။ ရွိျပီးသား ျပည္ေတြဟာ ပိတ္ျပီးေယာင္ေနတဲ့ အူအတက္ေလးနားမွာပဲ ျပည္တည္နာ Abscess ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဘက္တီးရီးယားေတြကို သူ႔ျပည္တည္နာကပဲ ျပန္ငံုျပီး ပိတ္ေပးထားလို႔ အူအတက္ေပါက္ျပီး ပိုးေတြအျပင္ထြက္ကုန္တဲ့ ေဘးေတာ့မရွိေတာ့ေပမဲ့ ထုိျပည္တည္နာ Abscess ဟာၾကာတာနဲ႔အမွ် အလံုး၊ အက်ိတ္လိုျဖစ္ျပီး ဒုကၡေပးျပန္ပါတယ္။ ပထမျဖစ္တတ္သလို အူမေပါက္လုိ႔ ကံေကာင္းသလိုလိုျဖစ္ေပမဲ့ တကယ္ေတာ့ ျပသနာပဲမုိ႔ အူအတက္ေယာင္တာနဲ႔ အေရးေပၚအေနနဲ႔ပဲ သေဘာထားကုသရတာပါ။

စာေရးသူလည္း မ်ိဳးစံုေျခာက္တယ္လုိ႔ စာဖတ္သူတုိ႔ ထင္မလားေတာ့ မသိပါ။ စာေရးသူကေတာ့ ကုသေရးပိုင္းေလးကို ေျပာရပါဦးမယ္။ ျဖစ္တာေတြေျပာျပီး ဘာဆက္လုပ္မယ္မသိဆိုတာမ်ိဳး ျဖစ္ေနမွာစိုးလို႔ပါ။

အူအတက္ေယာင္တာအတြက္ အဓိက ကုသနည္းကေတာ့ အူလည္း မေပါက္ေသးဘူးဆိုရင္ အူအတက္ကို ေယာင္တာသိသိျခင္း ျဖတ္ထုတ္လိုက္တာပါပဲ။ ဒီ မေကာင္းေတာ့တဲ့ အူအတက္ကို ဆက္ထားေနရင္ ဆုိးက်ိဳးမ်ားသာျဖစ္မွာပါ။ ေျမြေပြး ခါးပိုက္ပိုက္တာနဲ႕ တင္စားရမယ္ထင္ပါတယ္။ ခုေခတ္မွာေတာ့ တိုးတက္ေနျပီမို႔ ခြဲစိတ္နည္းေတြလည္း ပိုျပီး ေကာင္းမြန္လာတာေၾကာင့္ အူအတက္ခြဲစိတ္မွဳဟာ အထူးတလည္ ေၾကာက္စရာမလုိေတာ့တာေတာ့ အမွန္ပါ။ ျခြင္းခ်က္အေနနဲ႔ ေနာက္ဆံုး ရြာလည္ျပီးမွ ဆရာ၀န္ဆီ ေရာက္တာမဟုတ္ရင္ေပါ့ေလ။ အူေပါက္ျပီးသား လူနာဆိုရင္ေတာ့ ပိုျပီးေတာ့ေတာင္ အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ကုသရေတာ့မွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အူအတက္ေယာင္တာနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ အူအတက္ေလးက လက္ညိဳးေလာက္မို႔ အထင္မေသးပါနဲ႕လို႔ပဲ စာေရးသူ ျပန္လည္မွ်ေ၀ရင္း စာလည္းရွည္ျပီမို႔ အဆံုးသတ္လုိက္ပါတယ္။

အားလံုး က်န္းမာႏိုင္ၾကပါေစ။

ေနျခည္ (ေဆး-၁)