ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ေတြဖတ္ေစခ်င္သည္

Public Policy ဗဟုသုတအျဖစ္ျပန္လည္မွ်ေဝပါသည္
ခ်င္းျပည္နယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး

(40-60 Window)
ခ်င္းျပည္နယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ဆိုလ်င္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရမွ ႏွစ္စဥ္ခြဲေဝ ခ်ထားေပးေသာ (တနည္း) ျပည္ေထာင္စု+ျပည္နယ္ ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ႏွစ္ခုျဖင့္ ခ်င္းျပည္နယ္မွ ႏွစ္စဥ္ခြဲေဝရရွိေသာ ဘတ္ဂ်တ္ႏွင့္ လံုေလာက္ျခင္း မရွိပါ။ ႏွစ္စဥ္ ႏိုင္ငံေတာ္မွ ခြဲေဝ ခ်ထားေပးေသာ ဘတ္ဂ်တ္ကို အဓိကအားျဖင့္ လမ္း၊ တံတား၊ လၽွပ္စစ္မီး၊ ရံုး အေဆာက္အဦအစရွိေသာ အေျခခံအေဆာက္အအံု မ်ား (infrastructure) တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အသံုးျပဳပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အစိုးရဘတ္ဂ်တ္ အမ်ားဆံုးကို တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ အသံုးျပဳျခင္းျဖစ္ပါသည္။

လူတစ္ဦးခ်င္း၊ မိသားစု တစ္စုခ်င္းအတြက္ လူမႈစီးပြားဖြံ႕ၿဖိဳးေရး (တနည္း) ဝင္ေငြတိုးေရးႏွင့္ ေနထိုင္မႈအဆင့္အတန္းတိုးတက္လာ ေရးအတြက္ ျပည္သူလူထုမ်ားကိုယ္တိုင္ သံုးစြဲရပါသည္။ လူတစ္ဦး ခ်င္း၊ မိသားစု တစ္စုခ်င္း ဖြံ႕ၿဖိဳးလာႏိုင္ဖို႔ ၎တို႔ကိုယ္တိုင္ ရင္းႏွီး ျမႇပ္ႏွံရန္ သို႔မဟုတ္ တစ္စံုတဦးက ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံေပးရန္ လိုအပ္ ပါသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္မွ ခြဲေဝခ်ထားေပးေသာ ႏွစ္စဥ္ ဘတ္ဂ်တ္မွ သံုးစြဲႏိုင္ျခင္း မရွိပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ လူတစ္ဦးခ်င္း၊ မိသားစု တစ္စုခ်င္း အတြက္ အစိုးရဘတ္ဂ်တ္မဟုတ္ေသာ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈ လိုအပ္ပါ သည္။

ခ်င္းျပည္နယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ ႏွစ္စဥ္ ေငြက်ပ္ ၁၀၀ လိုအပ္သည္ ဟု ဆိုပါစို႔။ ႏိုင္ငံေတာ္မွ ယခုလက္ရွိေပးႏိုင္ေသာ ပမာဏသည္ ၄၀ က်ပ္သာရွိၿပီး၊ ေနာက္ထပ္ ၆၀ က်ပ္ လိုအပ္ေသးသည္ဟူေသာ အယူအဆကို ၄၀-၆၀ ျပတင္းေပါက္ (40-60 window) ဟူ၍ ေခၚေဝၚၾကည့္ပါသည္။ ဤအယူအဆအရ ခ်င္းျပည္နယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး အတြက္ ထိထိေရာက္ေရာက္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္အတြက္ဆိုလ်င္ ျပင္ပ/ပုဂလိက ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈ မျဖစ္မေနလိုအပ္သည္ဟု ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ခ်င္းျပည္နယ္အတြက္ လိုအပ္သည္မွာ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈမ်ားမ်ား ဝင္ေရာက္လာဖို႔ျဖစ္ပါသည္။ 40-60 Window ယူဆခ်က္အရ လံုေလာက္ေသာ ျပည္တြင္း/ျပည္ပ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈ မရွိဘဲ ခ်င္းျပည္နယ္ မဖြံ႕ၿဖိဳးႏိုင္ပါေၾကာင္း။ ။

၄၀-၆၀ ျပတင္းေပါက္ (40-60 Window) အယူအဆဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရက ခ်င္းျပည္နယ္အတြက္ ႏွစ္စဥ္ခြဲေဝခ်ထား ေပးတဲ့ ရန္ပံုေငြ တစ္ခုတည္းကိုပဲ အသံုးျပဳၿပီး ခ်င္းျပည္နယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ ရန္ပံုေငြ မလံုေလာက္ဘူးဆိုတဲ့ စဥ္းစားခ်က္မွာ အေျခခံတာျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ခ်င္းျပည္နယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ လုပ္ၾကရင္ အစိုးရရဲ႕အား တစ္ခုတည္းနဲ႔ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုတာကိုလည္း မီးေမာင္းထိုးခ်င္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

အေရးႀကီးတာက ၄၀ ဘက္ျခမ္းကိုအေျခခံၿပီး ၆၀ ဘက္ျခမ္းကို အားထည့္ ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ ၆၀ ဘက္ျခမ္းက ေပ်ာက္ေနပါ ေသး တယ္။ ၂၀၁၅-၁၆ ဘတ္ဂ်တ္ႏွစ္အထိ ခ်င္းျပည္နယ္က အစိုးရ မဟုတ္တဲ့ ျပင္ပ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈ သုည (Zero Investment) အေျခအေန ျဖစ္ခဲ့ပါ တယ္။ ယခုအစိုးရရဲ႕ ၅ ႏွစ္သက္တမ္းအတြင္း ဘဲဥကြဲ ရံုမက ၆၀ ဘက္ျခမ္းရဲ႕ တစ္ဝက္ ေလာက္အထိ ရလာေအာင္ ဖိတ္ေခၚႏိုင္ပါမွ ခ်င္းျပည္နယ္အတြက္ အလားအလာ ေကာင္းပါလိမ့္မယ္။

၆၀ ဘက္ျခမ္း ျပည့္မီလာေအာင္ဆိုရင္ ပုဂလိက ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈေတြ ကို အထူးအားေပးဖိတ္ေခၚရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပုဂလိက ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံသူ ေတြ အားေကာင္းလာမွ မလိုအပ္တဲ့ ဘဏာေငြ အေလအလြင့္ မျဖစ္ ေအာင္၊ လုပ္ငန္းႏွင့္ ဝန္ထမ္းမ်ားရဲ႕ အရည္အေသြး မျပည့္မီမႈေတြ မျဖစ္ေအာင္... ထိန္းသိမ္းသြားႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ၄၀ ဘက္ျခမ္းကို အားျပဳေနသေရြ႕ အခုနက စိန္ေခၚမႈေတြက ႀကီးစိုးေနအံုးမွာပါ။ လက္ရွိအစိုးရလက္ထက္မွာေတာ့ ခ်င္းျပည္နယ္ကို ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈ ဝင္ေရာက္လာဖို႔ အေျခအေနေကာင္းေတြ ရွိေနပါတယ္။

အဲဒီအတြက္ ပုဂလိက ကဏ(private sector) အားေကာင္း လာဖို႔၊ ေကာ္ပိုရိတ္ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈေတြ (corporate investment) ေတြ ဝင္ေရာက္လာႏိုင္ဖို႔ အားႀကိဳးမာန္တက္ ေဆာင္ရြက္ၾကရမွာပါ။ အစိုးရရဲ႕တာဝန္ကေတာ့ ၆၀ ဘက္ျခမ္းမွာ ပိုက္ဆံေတြ စည္းကမ္းတက်... ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိရွိ... ျပည္နယ္သူ၊ ျပည္နယ္သားေတြကို ထိခိုက္နစ္နာမႈ မရွိေစဘဲ... ဝင္ေရာက္လာႏိုင္ ဖို႔ ၄၀ ဘက္ျခမ္းကေန စနစ္တက် မွန္မွန္ကန္ကန္ စီမံခန္႔ခြဲေပးဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာမွာလို ေနာက္ထပ္ စီမံခန္႔ခြဲမႈ အလြဲေတြ ထပ္မံ မျဖစ္ေပၚဖို႔ အားလံုးဝိုင္းဝန္း ႀကိဳးစားရမွာပါ။ ။

Micro, Small and Medium Enterprises
ခ်င္းျပည္နယ္ လူဦးေရ၏ ၇၄ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ကုလသမဂအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခု၏ စစ္တမ္းတြင္ ေဖာ္ျပ ထားပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ခ်င္းျပည္နယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးဟုဆိုလ်င္ ယင္း ၇၄ ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ လူမ်ားစုႀကီးကို အေျခခံ၍ စဥ္းစားေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးျဖစ္ရပါမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ခ်င္းျပည္နယ္၏ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာမူဝါဒသည္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို ဦးတည္စဥ္းစားေသာ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားအတြက္ အေျပာင္းအလဲ ကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးႏိုင္ေသာ မူဝါဒမ်ိဳး (Pro-poor policy) ျဖစ္ရပါမည္။

လက္ရွိတြင္ ခ်င္းျပည္နယ္အစိုးရအေနျဖင့္ ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္း အေသးစားႏွင့္ အလတ္စား လုပ္ငန္းမ်ား (SMEs) ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို အေျခခံစဥ္းစားေသာ မဟာဗ်ဳဟာ (Pro-poor strategy) တစ္ရပ္အျဖစ္ အသံုးျပဳႏိုင္ရန္ ႀကိဳးစားလၽွက္ ရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္ လက္ရွိအသံုးျပဳေနသည့္ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စား လုပ္ငန္း (Small and Medium Enterprise) ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အဓိပါယ္ သတ္မွတ္ခ်က္အရ ခ်င္းျပည္နယ္ရွိ လူအမ်ားစုအတြက္ တကယ္ အလုပ္ျဖစ္မည့္အေနအထားမွာ အိမ္တြင္း/မိသားစုအေျချပဳ တစ္ပိုင္တႏိုင္ လုပ္ငန္းမ်ား (Micro Enterprise) အဆင့္ျဖင့္ စတင္ေဆာင္ရြက္ရန္ျဖစ္ပါသည္။

တစ္ပိုင္တႏိုင္လုပ္ငန္းမ်ားကို အေျချပဳ၍ SME အားေကာင္း ေအာင္ ပံ့ပိုးကူညီႏိုင္လ်င္ လူတစ္ဦးခ်င္း/မိသားစု ဝင္ေငြ ပိုမို တိုးတက္လာ ႏိုင္မည္ျဖစ္သလို၊ ျပည္နယ္တြင္း အလုပ္လက္မဲ့ ျပသနာကိုလည္း အတိုင္းအတာတစ္ခုထိ ေျဖရွင္းလာႏိုင္မည္ ျဖစ္ ပါသည္။ ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္း တစ္ပိုင္တႏိုင္လုပ္ငန္းမ်ား အဆင့္ ျဖင့္ အစျပဳ ေသာ SME လုပ္ငန္းမ်ား အားေကာင္းလာႏိုင္ေရး အတြက္ အေရး တႀကီး လိုအပ္သည္မွာ နည္းပညာ (technology)၊ အရင္းအႏွီး (capital)ႏွင့္ ေစ်းကြက္ ခ်ိတ္ဆက္ျခင္း (market accesibility) တို႔ျဖစ္ပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ခ်င္းျပည္နယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးဟုဆိုလ်င္ ခ်င္းျပည္နယ္ အတြင္း လူတစ္ဦးခ်င္း/မိသားစုတစ္စုခ်င္း ထုတ္ကုန္ ထုတ္လုပ္ ႏိုင္ေရးကို အေလးထားရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအတြက္ ခ်င္း ျပည္နယ္အတြင္း private sector အားေကာင္းလာေအာင္ အားေပးေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ ထို႔အတူ အစိုးရအေနျဖင့္ လည္း ရႈပ္ေထြးၾကန္႔ၾကာေသာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းအဆင့္မ်ားကို ေျဖေလၽွာ့ ေပး ႏိုင္ဖို႔ ေဆာင္ရြက္ရပါမည္။ ႀကိဳးနီစနစ္မ်ားေလေလ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေသာ မိသားစုမ်ားအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အကူအညီ အေထာက္အမ ရႏိုင္ေျခ နည္းေလေလ ျဖစ္တတ္ပါသည္။ ။

Branded Local Products
ခ်င္းျပည္နယ္မွ ေစ်းကြက္ေရာင္းတန္းဝင္ ထြက္ကုန္မရွိဘူးဟု ေျပာလ်င္ မိမိအေနျဖင့္ လက္မခံႏိုင္ပါ။ ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာသာမက ျပည္ပသို႔ပါ တင္ပို႔ေရာင္းခ်ႏိုင္သည့္ ထြက္ကုန္မ်ားရွိပါသည္။ အရည္အေသြးေရာ၊ အေရအတြက္ပါ လံုေလာက္စြာထုတ္လုပ္ႏိုင္ေသာထြက္ကုန္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ေအာက္တြင္ ဥပမာအခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပပါမည္။

တီးတိန္ဘက္တြင္ စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္ေသာ ခ်င္းေတာင္ ေကာ္ဖီ သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္သာမက အေရွ႕ေတာင္ အာရွေစ်းကြက္သို႔ပါ အသာတၾကည္ ထိုးေဖာက္ႏိုင္ေသာ ထြက္ကုန္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ အရည္အေသြးမွာ ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညြန္းျပည့္မီသည္သာမက၊ အနံ႔ အရသာမွာလည္း ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ေကာ္ဖီေသာက္သံုးသူ မ်ား အႀကိဳက္ျဖစ္ပါသည္။ ယခုအခ်ိန္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ သာမက အေရွ႕ေတာင္အာရွတခြင္တြင္ပါ ေကာ္ဖီေသာက္သံုးသူ အေရ အတြက္မွာ တစ္ေန႔တျခား တိုးတက္ မ်ားျပားလာေနခ်ိန္ ျဖစ္သျဖင့္ ခ်င္းေတာင္ေကာ္ဖီ၏ ေစ်းကြက္သည္ ႀကီးထြားက်ယ္ျပန္႔ ေနေသာ ေစ်းကြက္ (expanding market) ျဖစ္ပါသည္။

မင္းတပ္၊ ကန္ပက္လက္ဘက္တြင္ စိုက္ပ်ိဳးထြက္ရွိေသာ ေထာပတ္ သီးသည္လည္း ျပည္တြင္းတြင္သာမက ထိုင္းႏွင့္ေဟာင္ေကာင္ ေစ်းကြက္အထိပါ တင္ပို႔ေရာင္းခ်ႏိုင္ေသာေစ်းကြက္ေရာင္းတန္း ဝင္ ထြက္ကုန္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ယခင္က ခ်င္းေတာင္ ေထာပတ္သီး အေၾကာင္း လူသိမမ်ားခဲ့ေသာ္လည္း ယခုအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ေထာပတ္သီး စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္တင္ပို႔ ေရာင္းခ်သူ မ်ား အသိုင္းအဝိုင္းတြင္ ခ်င္းေတာင္ေထာပတ္သီး ကို Chinogado အျဖစ္ တျဖည္းျဖည္း လူသိမ်ားလာၿပီး၊ ေစ်းကြက္ အလားအလာ ေကာင္းမ်ားရွိေနသည့္ထြက္ကုန္ (a promising product) တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။

ဟားခါးတဝိုက္တြင္ ယက္လုပ္ေရာင္းခ်ေသာ ခ်င္းရိုးရာ ဂ်ပ္ခုတ္ ထည္ မ်ားသည္ ေနာက္ထပ္ ေစ်းကြက္ေရာင္းတန္းဝင္ ထုတ္ကုန္ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ဝတ္ဆင္သူအမ်ိဳးသမီး အမ်ိဳးသားမ်ား (လူႀကီး၊ လူငယ္မေရြး) အတြက္ စတိုင္ရွိျခင္း၊ အဆင္လွပျခင္း၊ လက္ရာ ေကာင္းမြန္ျခင္း စသည္တို႔ေၾကာင့္ ထိုင္း ဇင္းမယ္ထည္မ်ားကို ေစ်းကြက္၌ ေကာင္းေကာင္း ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ေသာ အရည္အေသြးရွိပါ သည္။ အထူးသျဖင့္ ေဒသခံအမ်ိဳးသမီးမ်ား ယက္လုပ္ျခင္းျဖစ္သ ျဖင့္ women economic empowerment အျဖစ္ ပိုလို႔ပင္ ေစ်းကြက္ဆြဲေဆာင္မႈရွိပါသည္။

ကန္ပက္လက္၊ ပလက္ဝဘက္တြင္ စိုက္ပ်ိဳးထြက္ရွိေသာ ဝဥသည္ တရုတ္ေစ်းကြက္တြင္ ေရာင္းတန္းဝင္ ထြက္ကုန္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။
စိုက္ပ်ိဳးရာတြင္လည္း သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈ အင္မတန္ နည္းၿပီး၊ ေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ယာစနစ္ကို အစားထိုးႏိုင္ေသာ အေျခအေနလည္းရွိပါသည္။ အေျခာက္လွမ္းစနစ္ကို အဆင့္ျမႇင့္ တင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္လ်င္ ခ်င္းေတာင္ ဝဥသည္ ေအာ္ဂင္းနစ္ ဝဥ အျဖစ္ ေစ်းကြက္ေရာင္းတန္းဝင္ေနမည္ ျဖစ္ပါသည္။

အထက္တြင္ ေဖာ္ျပေသာထြက္ကုန္မ်ားမွာ ဥပမာအခ်ိဳ႕သာ ျဖစ္ပါ သည္။ ခ်င္းျပည္နယ္မွ ေစ်းကြက္ဝင္ေဒသထြက္ကုန္မ်ားအတြက္ စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္/ထုပ္ပိုးမႈနည္းပညာ၊ ေစ်းကြက္သို႔ အရည္အေသြး ျပည့္မီစြာျဖင့္တင္ပို႔ ေရာင္းခ်ျခင္း ႏွင့္ သုေတသန လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ေငြေၾကးရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈျပဳလုပ္႐န္ လိုအပ္ပါသည္။ ကနဦး ရင္းႏွီး ျမႇပ္ႏွံမႈ (initial investment cost) ပမာဏ အတန္ငယ္မ်ား ႏိုင္သည့္တိုင္ ေရရွည္တြင္ အျမတ္ေငြေပၚႏိုင္မႈ (return rate) လ်င္ျမန္ေသခ်ာမည့္နယ္ပယ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။

Development Geography
ခ်င္းျပည္နယ္၏ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ ခ်င္းျပည္နယ္ကိုဖြံ႕ၿဖိဳးေရးဇုန္ေလးခုျဖင့္ စဥ္းစား ၾကည့္သင့္ပါသည္။ ပထဝီအေနအထားႏွင့္ ေျမေနရာ အက်ယ္ အဝန္း၊ လူဦးေရ အခ်ိဳးအဆ၊ ေဒသ ထြက္ကုန္ အမ်ိဳးအစားႏွင့္ ကုန္စည္စီးဆင္းမႈ လမ္းေၾကာင္း တူညီ နီးစပ္မႈ၊ ဆက္သြယ္ေျပာဆို သည့္ စကားအုပ္စု တူညီနီးစပ္မႈအစရွိသည္တို႔ကို အေျခခံ၍ ေျမာက္ပိုင္း၊ အလယ္ပိုင္း၊ ေတာင္ပိုင္းႏွင့္ ေတာင္ဘက္စြန္းဟူ၍ ဇုန္ေလးခု ပိုင္းျခားစဥ္းစားႏိုင္ပါသည္။

ေျမာက္ပိုင္းဇုန္တြင္ တီးတိန္ႏွင့္ တြန္းဇန္ၿမိဳ႕နယ္တို႔ ပါဝင္ပါသည္။ လူဦးေရ တစ္သိန္းႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္ရွိပါသည္။ ေကာ္ဖီ၊ ေျပာင္း စသည္ တို႔ကို အဓိက စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္ႏိုင္ပါသည္။ ရိေခါဒါရ္-တီးတိန္-ကေလး လမ္းေၾကာင္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ က်ီခါး-တြန္းဇန္-တီးတိန္-ကေလး လမ္းေၾကာင္းျဖင့္လည္းေကာင္း ခ်င္းျပည္နယ္ ျပင္ပ ႏွင့္ ကုန္စည္စီးဆင္းမႈရွိပါသည္။

အလယ္ပိုင္းဇုန္တြင္ ဖလမ္း၊ ဟားခါးႏွင့္ ထန္တလန္ ၿမိဳ႕နယ္မ်ား ပါဝင္ၿပီး၊ လူဦးေရ တစ္သိန္းသံုးေသာင္းေက်ာ္ရွိပါသည္။ ဖလမ္း ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းမွ မီးဖိုေခ်ာင္သံုး ေအာ္ဂင္းနစ္ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား အပါအဝင္ ပန္းသီး၊ စပ်စ္၊ ေထာပတ္သီးစသည္ျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ခ်င္းရိုးရာဂ်ပ္ခုတ္ထည္မ်ားစသည္ျဖင့္လည္းေကာင္း ထုတ္လုပ္ႏိုင္ ပါသည္။ စာစီေခ်ာက္-ထန္တလန္-ဟားခါး-ကေလး လမ္းေၾကာင္း ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ထန္တလန္-ဟားခါး-ဂန္႔ေဂါ လမ္းေၾကာင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း ခ်င္းျပည္နယ္ ျပင္ပႏွင့္ ကုန္စည္စီးဆင္းမႈရွိပါသည္။

ေတာင္ပိုင္းဇုန္တြင္ ကန္ပက္လက္၊ မင္းတပ္ႏွင့္ မတူပီ ၿမိဳ႕နယ္မ်ား ပါဝင္ပါသည္။ လူဦးေရ တစ္သိန္းႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္ရွိပါသည္။ ေထာပတ္သီး၊ ဝဥ၊ အစရွိေသာ ထြက္ကုန္မ်ားရွိပါသည္။ ဤဇုန္ အတြင္း ေခါႏူးစုမ္ အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္နယ္ေျမတည္ရွိသျဖင့္ သဘာဝ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကို အထူးေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါသည္။ လိုင္လင္းပီ-ေရဇြာ-မတူပီ-အိုက္ကား- ဂန္႔ေဂါလမ္းေၾကာင္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ မတူပီ-မင္းတပ္-(ကန္ပက္လက္)-ပခုကူ လမ္းေၾကာင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း ခ်င္းျပည္နယ္ ျပင္ပႏွင့္ ကုန္စည္စီးဆင္းမႈရွိပါသည္။ ေက်ာက္ထုေလယာဥ္ကြင္းကို ျပန္လည္အသံုးျပဳႏိုင္ပါက ပိုမိုအဆင္ ေျပသြားမည္ျဖစ္ပါသည္။

ေတာင္ဘက္စြန္းဇုန္တြင္ ပလက္ဝၿမိဳ႕နယ္ပါဝင္ပါသည္။ လူဦးေရ တစ္သိန္း မျပည့္တျပည့္ျဖစ္ပါသည္။ ဝဥ၊ သရက္၊ လိမ္ေမာ္ အပါအဝင္ ကုလားတန္ျမစ္ဝွမ္းလြင္ျပင္ အေျချပဳစိုက္ပ်ိဳးမႈမ်ား ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါသည္။ အင္ဒီယႏိုင္ငံမွတည္ေဆာက္ေနေသာ ကုလားတန္ျမစ္ေၾကာင္း ဘက္စံုသံုးပို႔ေဆာင္ေရးစီမံကိန္းတြင္ ပါဝင္ သည့္ ပလက္ဝဆိပ္ကမ္းကို ေဒသဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ အသံုးခ်ႏိုင္ပါ သည္။ ပလက္ဝ-ေက်ာက္ေတာ္-မန္းတေလး လမ္းေၾကာင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ မတူပီ-ဆမီး-ေက်ာက္ေတာ္-စစ္ေတြ လမ္းေၾကာင္း ျဖင့္လည္းေကာင္း ကူးလူးသြားလာႏိုင္ပါသည္။

ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္းရွိ ေဒသအသီးသီးအား အခ်ိဳးညီဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ ေအာင္ (equitable development) ေဆာင္ရြက္မည္ဆိုလ်င္ ကိုးၿမိဳ႕နယ္အေျချပဳ စဥ္းစားနည္းထက္ ဇုန္ေလးခုအေျချပဳစဥ္းစား နည္းက ေနာက္ထပ္ထည့္သြင္းသင့္ေသာ စဥ္းစားပံုနည္းလမ္းတစ္ခု ျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ပါသည္။ ။

From Landlocked state to Land linking state
ခ်င္းျပည္နယ္၏ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပထဝီကို ဇုန္ေလးခုပိုင္းျခားေဆာင္ရြက္ လ်င္ ျပည္နယ္အတြင္း ၄၀ ဘက္ျခမ္းကို စီမံခန္႔ခြဲရာတြင္ ဘက္မၽွ ေသာ အရင္းအျမစ္ခြဲေဝသံုးစြဲမႈျဖစ္ေပၚႏိုင္ေရးအတြက္ ေဖာ္ေဆာင္၊ ထိန္းေက်ာင္းႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းတြင္ ခ်င္းျပည္နယ္ ၏ ေဒသတြင္း ပထဝီအေနအထားတည္ရွိမႈကို အေျခခံ၍ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အခြင့္အလမ္းကို ေဖာ္ထုတ္ရန္လိုအပ္ပါသည္။

ခ်င္းျပည္နယ္သည္ အေနာက္ဘက္ျခမ္းတြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏွင့္ အင္ဒိယ ႏိုင္ငံတို႔တည္ရွိၿပီး၊ ေတာင္ဘက္တြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းတြင္ စစ္ကိုင္းႏွင့္ မေကြးတိုင္းေဒသႀကီးတို႔ တည္ရွိ ၿပီး၊ ေတာေတာင္ထူထပ္ေသာျပည္နယ္တစ္ခုျဖစ္သျဖင့္ မၾကာခဏ ကုန္းတြင္းပိတ္ျပည္နယ္ (landlocked state) အျဖစ္ တင္စား ေလ့ရွိပါ သည္။ ထိုသို႔တင္စားရာတြင္လည္း ကုန္သြယ္ေရးအခြင့္ အလမ္း နိမ့္က်နည္းပါးေသာ၊ ေမၽွာ္လင့္ႏိုင္ဖြယ္အေျခအေန ရွားပါး ေသာ အျဖစ္အေနမ်ိဳးကို ပံုေဖာ္လိုဟန္ရွိပါသည္။

အမွန္တြင္ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ အင္ဒီယႏိုင္ငံ၏ အေရွ႕ဘက္သို႔ ဆန္႔ထြက္ျခင္းမူဝါဒ (Act East Policy) (ယခင္က အေရွ႕ဘက္ သို႔ ေမၽွာ္ၾကည့္ျခင္းမူဝါဒ -Look East Policy ဟုေခၚသည္) ၏ အခ်က္အျခာ တံခါးေပါက္တြင္ရွိေနပါသည္။ ခ်င္းျပည္နယ္ မပါဘဲ အင္ဒီယအေနျဖင့္ Act East Policy ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။

ထို႔အတူ ကုလားတန္ျမစ္ေၾကာင္းဘက္စံုသံုးပို႔ေဆာင္ေရး စီမံကိန္း ၏လိုရင္းျဖစ္ေသာ ကာလကတား-စစ္ေတြ-ပလက္ဝ-ဆိုင္ဟာ လမ္းေၾကာင္းမွတစ္ဆင့္ အင္ဒီယ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းျပည္နယ္ မ်ား၏ ပင္လယ္ထြက္ေပါက္ရ႐ွိေရးသည္လည္းေကာင္း၊ မီဇိုရမ္ျပည္နယ္ အတြက္ အိုင္ေဇာ- စမ္ဖိုင္-ရိေခါဒါရ္- ကေလး-မန္းတေလး-ျမဝတီ လမ္းေၾကာင္းမွတဆင့္ အာဆီယံေဒသတြင္းသို႔ ကုန္စည္ကူးသန္း ေရာင္းဝယ္ေရးသည္ လည္းေကာင္း ခ်င္းျပည္နယ္ကို ဆက္ေၾကာင္း နယ္ေျမ (landlink) အျဖစ္ အသံုးမျပဳဘဲ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။

ထို႔ေၾကာင့္ အင္ဒီယႏွင့္ အာဆီယံ အသိုက္အဝန္းႏွစ္ခုၾကား ခ်ိတ္ဆက္ လမ္းေၾကာင္းေပၚတြင္ရွိေသာ ခ်င္းျပည္နယ္အေနျဖင့္ အင္ဒီယဘက္ကို ေစ်းညႇိ (bargain လုပ္) ႏိုင္ရန္လိုအပ္ပါသည္။
ထို႔အတြက္ ေရရွည္တြင္ မဟာဗ်ဳဟာေျမာက္ အလုပ္ျဖစ္ႏိုင္ေသာ နယ္စပ္ဆက္ဆံေရးႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရးမူဝါဒေကာင္းေကာင္းရွိဖို႔ႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံေရးဆိုင္ရာမ်ားကို ကၽြမ္းက်င္ပိုင္ႏိုင္စြာ တာဝန္ယူ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးေဘာဂေဗဒပညာရွင္မ်ား (development economists) လိုအပ္ပါသည္။

Transport Connectivity
ခ်င္းျပည္နယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ ျဖည့္ဆည္းေဆာင္ရြက္ေပးရမည့္
အရာမ်ားတြင္ အေျခခံအေဆာက္အအံု ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ (basic infrastructure development) သည္ ျပင္ပရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈ ဝင္ေရာက္ႏိုင္ေရးအတြက္ အေရးႀကီးသကဲ့သို႔၊ ျပင္ပရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈ ကို ဖိတ္ေခၚရမည့္ကဏလည္းျဖစ္ပါသည္။ ၎အေျခခံ အေဆာက္ အအံုမ်ားအနက္ ပထမအေရးႀကီးဆံုးလိုအပ္ခ်က္မွာ ၁၂ လ စလံုး လံုျခံဳေခ်ာေမြ႕စြာ အသံုးျပဳသြားလာႏိုင္သည့္လမ္းပန္းဆက္သြယ္ ေရး လမ္းေၾကာင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၆ ရက္ေန႔ ခ်င္းျပည္နယ္ လမ္းဦးစီးဌာန ၏ စာရင္းအရ ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရမွ စီမံခန္႔ခြဲ သည့္ လမ္း (၈) လမ္း၊ ျပည္နယ္အစိုးရအဖြဲ႕မွ စီမံခန္႔ခြဲသည့္လမ္း (၂၃) လမ္း၊ စုစုေပါင္း (၃၁)လမ္းရွိၿပီး၊ လမ္းအရွည္မိုင္ေပါင္း (၁၂၂၄) မိုင္ (၃) ဖာလံုျဖစ္ပါသည္။ အမ်ိဳးအစားအလိုက္ ေျပာရ လ်င္ ကြန္ကရစ္ လမ္း (၆) ဖာလံု၊ ကတ္တရာလမ္း (၃၈၅) မိုင္ (၄) ဖာလံု၊ ေက်ာက္ခင္း လမ္း (၂၇၉) မိုင္ (၆) ဖာလံု၊ အမာခံလမ္း (၁၇၉) မိုင္ (၁) ဖာလံု၊ ေျမလမ္း (၃၇၉) မိုင္ (၂) ဖာလံုျဖစ္ပါသည္။

အထက္ပါစာရင္းသည္ လမ္း ဦးစီးဌာနပိုင္လမ္းမ်ားျဖစ္ၿပီး၊ ၿမိဳ႕တြင္း စည္ပင္ပိုင္လမ္းမ်ား၊ ေက်းလက္ဦးစီးဌာနႏွင့္ နတလဦးစီးဌာနပိုင္ ေက်းရြာခ်င္းဆက္လမ္းမ်ားႏွင့္ အစိုးရမဟုတ္သည့္အဖြဲ႕အစည္း မ်ား၊ ရြာသူရြာသားမ်ားကိုယ္ထူကိုယ္ထေဖာက္လုပ္သည့္လမ္းမ်ား ပါဝင္ ျခင္း မရွိေသးပါ။ ၿမိဳ႕နယ္အက်ယ္ အဝန္းႏွင့္ လူဦးေရ အခ်ိဳးအဆ အရ ကားလမ္းမိုင္အနည္းဆံုးမွာ ပလက္ဝၿမိဳ႕နယ္ ျဖစ္ပါသည္။ ပလက္ဝၿမိဳ႕နယ္တြင္ ကားလမ္းအစား ကုလားတန္ႏွင့္ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ တို႔ကို အသံုးျပဳၾကေသာ္လည္း ေရလမ္းသည္ လံုျခံဳ ေခ်ာေမြ႕ေသာ လမ္းပန္းဆက္သြယ္အေျခအေနတစ္ခု မဟုတ္ပါ။

ေလေၾကာင္းသြားလာေရးအတြက္ ေျမာက္ပိုင္းႏွင့္ အလယ္ပိုင္း ၿမိဳ႕နယ္မ်ား (တြန္းဇန္၊ တီးတိန္၊ ဖလမ္း၊ ဟားခါးႏွင့္ ထန္တလန္) အေနျဖင့္ ကေလးၿမိဳ႕ေလယာဥ္ကြင္း၊ ေတာင္ဘက္စြန္း ၿမိဳ႕နယ္ (ပလက္ဝ)အေနျဖင့္ စစ္ေတြေလယာဥ္ကြင္းတို႔ကို အသံုးျပဳလၽွက္ရွိ ပါသည္။ ေက်ာက္ထုေလယာဥ္ကြင္းကို ျပန္လည္အသံုးျပဳႏိုင္ပါက ေတာင္ပိုင္းၿမိဳ႕နယ္မ်ား (ကန္ပက္လက္၊ မင္းတပ္ႏွင့္ မတူပီ) အေန ျဖင့္ သြားလာေရးပိုမို ျမန္ဆန္လြယ္ကူသြားမည္ျဖစ္ပါသည္။
လက္ရွိအစိုးရလက္ထက္ ဖလမ္းၿမိဳ႕တြင္ ပို႔ေဆာင္ဆက္သြယ္ေရး ဝန္ႀကီးဌာနမွတာဝန္ယူ၍ ေလယာဥ္ကြင္း တည္ေဆာက္လၽွက္ရွိပါ သည္။ လိုင္လင္းပီႏွင့္ ပလက္ဝၿမိဳ႕မ်ားတြင္လည္း အေသးစား ေလယာဥ္ကြင္းကို ပုဂလိကမွ တည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္ ခြင့္ျပဳထားၿပီး ျဖစ္ပါသည္။

အထူးအေရးႀကီးသည္မွာ ခ်င္းျပည္နယ္ၿမိဳ႕အသီးသီးမွ ၿမိဳ႕ေတာ္ ဟားခါးသို႔ တစ္ရက္အတြင္း ေရာက္ရွိႏိုင္ေရးျဖစ္ပါသည္။ ထို႔အတူ ခ်င္းျပည္နယ္ အတြင္းရွိၿမိဳ႕မ်ားမွ ခ်င္းျပည္နယ္ ျပင္ပသို႔ အခ်ိန္တို အတြင္း ကူးလူးဆက္ဆံသြားေရာက္ႏိုင္ရန္လိုအပ္ပါသည္။ လမ္းပန္း ဆက္သြယ္ေရးေကာင္းမြန္ျခင္းသည္ ျပင္ပရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈ ဝင္ေရာက္ ႏိုင္ေရးအတြက္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ခ်င္းျပည္နယ္ အတြက္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး သည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ဆိုင္ရာသာမက ႏိုင္ငံေရးရာလည္း ျဖစ္ေၾကာင္း (transport is not only development issue but also political issue) သတိခ်ပ္ရပါမည္။

Narrowing the Connectivity Gaps
ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္းရွိ ၿမိဳ႕နယ္ (၉)ၿမိဳ႕နယ္အၾကား လမ္းပန္းဆက္ သြယ္မႈသည္ ယခုထက္ပိုမို လြယ္ကူေကာင္းမြန္ၿပီး၊ အခ်င္းခ်င္း ကူးလူး ဆက္ဆံသြားလာမႈလည္း မ်ားျပားလာလ်င္ ခ်င္းလူမ်ိဳးမ်ား အခ်င္းခ်င္းၾကားတြင္ အျပန္အလွန္ နားလည္မႈႏွင့္ ခ်စ္ခင္ညီညြတ္မႈ ပိုမိုျဖစ္ထြန္းလာႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ေတာင္ပိုင္း၊ ေျမာက္ပိုင္းဆိုသည့္ ေျပာဆိုသံုးႏႈံးမႈမ်ားမွသည္ ေဒသစြဲ၊ ၿမိဳ႕နယ္စြဲစိတ္မ်ားေပၚေပါက္ ကာ အခ်င္းခ်င္း တစ္စိတ္တဝမ္းတည္း မျဖစ္ရသည့္အေၾကာင္း ခ်င္းရာ မ်ားအနက္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ခက္ခဲျခင္းေၾကာင့္ အခ်င္းခ်င္း ထိေတြ႕မႈ နည္းရျခင္းသည္လည္း တစ္ခုအပါအဝင္ ျဖစ္ပါသည္။

ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈနိမ့္က်ေသာေဒသမ်ားမွာ သာမန္အားျဖင့္ လမ္းပန္းဆက္ သြယ္ေရး ခက္ခဲေလ့ရွိသကဲ့သို႔၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္မႈခက္ခဲေသာ ေနရာေဒသမ်ားမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ေနာက္က်ေလ့ရွိပါသည္။ လမ္းပန္း ဆက္သြယ္မႈ ခက္ခဲသျဖင့္ ကုန္စည္ဝင္ထြက္စီးဆင္းမႈနည္းပါးေလ့ ရွိသကဲ့သို႔၊ ေဒသတြင္းရွိ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းတစ္ခုႏွင့္တစ္ခုၾကား တြင္လည္း ကုန္သြယ္မႈ အေၾကာင္းျပဳကူးလူးဆက္ဆံမႈ နည္းပါးေလ့ ရွိပါသည္။ ထိုအခါ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းမ်ားၾကားတြင္ ဆက္သြယ္ ဆက္ဆံမႈ ေလဟာနယ္ (communication vaccum) မ်ား ေပၚေပါက္လာကာ ခံယူခ်က္ႏွင့္ ရႈျမင္သံုးသပ္မႈ ကြဲျပားျခင္းမ်ား ႀကီးစိုးအားေကာင္းလာတတ္ပါသည္။

ေကာင္းမြန္ေသာလမ္းမ်ားသည္ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းမ်ားၾကား ရင္းႏွီး ေႏြးေထြးေသာ ဆက္သြယ္ဆက္ဆံမႈတည္ေဆာက္ဖို႔ ကူညီအားေပး ပါသည္။ အျပန္အလွန္ကူးလူးဆက္ဆံမႈမ်ားက ဘံုနားလည္ေသာ ေျပာဆိုဆက္ဆံမႈကို ဦးတည္ျဖစ္ပြားေစပါသည္။ ေလ့လာခ်က္မ်ား အရ ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္းမွာပင္ ေကာင္းမြန္ေသာ လမ္းမ်ားရွိၿပီး၊ ဘံုနားလည္ေသာ ဘာသာစကားသံုးစြဲမႈရွိသည့္ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားက လမ္းပန္းဆက္သြယ္မႈခက္ခဲၿပီး ဘံုနားလည္ေသာ ဘာသာစကား ေျပာဆိုသံုးစြဲႏိုင္မႈနည္းပါးေသာၿမိဳ႕နယ္မ်ားထက္ ပို၍ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ ေၾကာင္းေတြ႕ရပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ခ်င္းျပည္နယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ဆိုလ်င္ ခ်င္းျပည္နယ္ အတြင္း ၿမိဳ႕နယ္မ်ားအားလံုးႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ေသာ ေကာင္းမြန္သည့္ လမ္းမ်ားရွိဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။

Credit ဆလိုင္းအိုက္ဇက္ခင္