ရင္သား ကင္ဆာဆိုင္ရာ သိမွတ္စရာ

 

သတၱဝါရယ္လို႔ ျဖစ္လာရင္ ခႏၶာႀကီးကို ရတယ္။ အဲဒီခႏၶာႀကီးကိုပဲ ေစာင့္ေရွာက္ေနရတဲ့ အျပင္ ေဝဒနာေပါင္းစံုလည္း ရတာမို႔ ခႏၶာဝန္လို႔ေတာင္ ေခၚဆိုၾကပါတယ္။ အဲဒီခႏၶာကိုယ္ အဂၤါအစိတ္အပိုင္း အားလံုးမွာ ေရာဂါဘယေတြကို ဖိတ္ေခၚ ေနၾကတာ မဟုတ္လား။
လူမ်ိဳးဘာသာေတြ၊ က်ား-မေတြ ကြဲျပားေပမယ့္ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းေတြ အတူတူမို႔ ေရာဂါေတြ ကေတာ့ တူၾက တာပါပဲ။ မတူညီတဲ့ ေရေျမသဘာဝနဲ႔ က်ား/မ အဂၤါေတြကို လိုက္ၿပီး ေရာဂါ အမည္ေတြ ကြဲတာ၊ ျဖစ္ပြားတဲ့ႏႈန္း ကြာဟတာ ရွိတတ္ေပမယ့္ လူတိုင္းရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္မွာ ေဝဒနာေတြ ကပ္ၿငိတာေတာ့ ျငင္းဆန္ေရွာင္လႊဲ မရေပဘူး။
အဲဒီထဲကမွ ကင္ဆာဆိုတာႀကီးက ေသမိန္႔ခ် ခံရသလို ေခ်ာက္ခ်ားၾကရတဲ့ အထဲ အမ်ိဳးသမီးထုကို ေျခာက္လွန္႔ေနတဲ့ ရင္သားကင္ဆာ ဆိုတာ ကလည္း ပိုၿပီး ေတြ႔ေတြ႔လာ ေနရတာ ရင္ထိတ္စရာပါပဲ။ ခုေတာ့ အမ်ိဳးသားေတြ မွာေတာင္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႔လာၾကရ ျပန္ပါၿပီ။

ရင္သားကင္ဆာ
ရင္သားရဲ႕ တစ္႐ႉးေတြမွာ ကင္ဆာေခၚတဲ့ ပံုမွန္ မဟုတ္တဲ့ ဆဲလ္ေတြ ပြားလာတာကို ရင္သားကင္ဆာလို႔ ေခၚတယ္ လို႔ပဲ အလြယ္ မွတ္ၾကပါစို႔။ ဒီေရာဂါ ျဖစ္လာတဲ့ အခါ ရင္သားမွာ အလံုးအက်ိတ္ ေပၚလာၿပီး ပံုေျပာင္းလာတာ၊ ရင္သားမွာ အေရျပားခ်ိဳင့္ လာတာ၊ ႏို႔သီးေခါင္းကေန အရည္ထြက္လာတာ၊ ရင္သား အေရျပားမွာ အေၾကးခြံလို ပံုမမွန္ျဖစ္လာတာ စတဲ့ လကၡဏာေတြ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။
တခ်ိဳ႕ဆို ရင္သားအေရျပားက လိေမၼာ္ခြံလိုမ်ိဳး ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရ ျပန္ပါတယ္။ အဲဒီကေနမွ တကိုယ္လံုးကို ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားတာပါပဲ။ ရင္သားထဲက ႏို႔ရည္ျဖစ္ေစတဲ့ တစ္႐ႉးေတြ၊ ႏို႔ရည္ျပြန္ငယ္ေတြ၊ ႏို႔သီးေခါင္း စသျဖင့္ ျဖစ္တတ္တဲ့ ေနရာလိုက္ၿပီး ရင္သားကင္ဆာမွာ အမည္ေတြ ထပ္ခြဲထားတာက ၁၈ မ်ိဳးထက္ေတာင္ ပိုပါေသးတယ္။

ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ား
ေရာဂါပိုး ကူးစက္လို႔ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြလို ဒီပိုးေၾကာင့္ ဒါျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာဖို႔ မလြယ္တာက ကင္ဆာေတြရဲ႕ သဘာဝပါ ပဲ။ အဲဒီေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေျခေတြကို ျဖစ္ေနသူေတြဆီကေန ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ ေလ့လာ သုေတသနျပဳခဲ့ ၾကရပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ အမ်ားစုကို ဆန္းစစ္ေတာ့ ေနထိုင္စားေသာက္မႈ ပံုစံနဲ႔ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇေတြက အေရးပါေနတာ ေတြ႔ၾကရပါတယ္။
ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြ အရ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခေတြမွာ အဝလြန္တာ၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ နည္းၿပီး အထိုင္မ်ားတာ၊ အရက္ေသစာ ေသာက္စားတာ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေသြးဆံုးခ်ိန္ ေဟာ္မုန္း အစားထိုး ကုထံုးေတြ သံုးတာ၊ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ ေတြနဲ႔ ထိေတြ႔မႈမ်ားတာ၊ အသက္ငယ္ငယ္နဲ႔ ဓမၼတာလာတာ အပါအဝင္ အသက္ႀကီးမွ ကေလးယူ တာေတြ ပါဝင္ေနပါတယ္။
ေဆးလိပ္ ေသာက္တာ၊ ပဋိသေႏၶ တားေဆး သံုးတာေတြကလည္း ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခနဲ႔ ဆက္စပ္ေနသလို စိတ္ဝင္စားစရာ ေတြ႔ရွိခ်က္ တခုအရ မၾကာခဏ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ခ်သူေတြမွာလည္း ရင္သားကင္ဆာျဖစ္တာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတာ ေတြ႔ရျပန္ပါတယ္။
အဆီမ်ားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ ကလည္း ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေစသလို အစားအေသာက္မွာ အိုင္အိုဒင္းဓာတ္ ခ်ိဳ႕တဲ့တာ ကလည္း ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခထဲ ပါဝင္ေန ျပန္ပါတယ္။ ဓာတ္မွန္ေရာင္ျခည္ ထိေတြ႔မႈမ်ားတာက ကင္ဆာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ အေၾကာင္းတခု ျဖစ္ေပမယ့္ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္လာလို႔ ႏွစ္အလိုက္ ရင္သား ဓာတ္မွန္႐ိုက္တာ ကေတာ့ ျပင္းအားနည္း ေရာင္ျခည္မို႔လို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ နည္းပါးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ေသြးထဲမွာ ကိုလက္စထေရာမ်ားတာ၊ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ ရွိတာေတြကလည္း ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခနဲ႔ ဆက္စပ္မႈ ေတြ႔ရတယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။

ေရာဂါကို ဘယ္လိုရွာေဖြႏိုင္သလဲ
ရင္သားကင္ဆာကို မိမိတို႔ ႏိုင္ငံမွာေတာ့ အရွက္ အေၾကာက္ ႀကီးတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈ အရ၊ က်န္းမာေရး အသိနည္ပါးမႈ အရ အမ်ားအားျဖင့္ ကာယကံရွင္က အလံုးအက်ိတ္ေတြ႔မွ၊ နာက်င္လာမွ ေဆးခန္းျပရင္း ေတြ႔ရွိရပါတယ္။ ဒါေတာင္ အဲဒါမ်ိဳး အတြက္ အျမစ္ျပတ္ကုတဲ့ တိုင္းရင္းေဆးတို႔၊ အလံုးအက်ိတ္ေပ်ာက္ ပညာရွင္တို႔ လက္စြမ္းျပလို႔ ရင္သားမွာ အနာေပါက္ၿပဲလာမွ သိရတာေတြလည္း အမ်ားသားပါပဲ။
အေနာက္ ႏိုင္ငံမ်ားမွာနဲ႔ က်န္းမာေရး အသိရွိၿပီး ျဖစ္ႏိုင္ေျခနဲ႔ နီးစပ္သူ အျဖစ္ မိမိကိုယ္မိမိ သိရွိ သတိျပဳမိ သူေတြကေတာ့ ရင္သားကို ပံုမွန္စမ္းသပ္တဲ့ အေလ့အထကို ျပဳလုပ္ျခင္း အားျဖင့္ တခုခု ထူးျခားေနၿပီ ဆိုတာနဲ႔ သတိျပဳမိမွာပါ။ ေျပာလို႔သာ ေျပာရတာပါ။ စမ္းသပ္ရာမွာ ရင္သား အတြင္းဘက္ကို စမ္းသပ္႐ံုသာ မဟုတ္ဘဲ အေပၚက အေရျပားမွာ အေရာင္၊ ပံုသဏၭာန္ အေျပာင္းအလဲ ကိုပါ သတိျပဳေနရမွာပါ။
ဒီအေလ့အထကို အေတာ္ေလး ပညာေပးမွ အဆင္ေျပမွာပါ။ အမ်ားအားျဖင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳး ေက်းလက္သဘာဝက ေရခ်ိဳးၾကတာ ေရတြင္းတို႔၊ ေရခ်ိဳးဆိပ္တို႔လို ေနရာမ်ိဳးေတြဆိုေတာ့ ေရခ်ိဳးခါနီး ရင္သားစမ္းသပ္တဲ့ အေလ့ကို လုပ္ခိုင္းရင္ အ႐ိုက္ခံ သြားရႏိုင္ပါတယ္။ အထက္မွာဆိုခဲ့တဲ့ အႏၲရာယ္ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အမူအက်င့္ေတြ ရွိၿပီး မ်ိဳး႐ိုးလည္း ရွိတဲ့သူ ေတြအတြက္ ရင္သားကို မိမိဘာသာ စမ္းသပ္တဲ့အေလ့ လုပ္သင့္တယ္ ဆိုတာေတာ့ သိထားေစခ်င္တာပါ။
ဒါကလည္း မခက္လွပါဘူး။ ရင္သားကို ေလးကြက္ပိုင္းခ်လိုက္ၿပီး အျပင္ဘက္ အေပၚပိုင္းကေန တကြက္ခ်င္းေရႊ႕ၿပီး စမ္းသြားဖို႔ပါ။ လက္ေခ်ာင္းေလးေတြရဲ႕ လက္ဖဝါးဘက္ မ်က္ႏွာျပင္နဲ႔ နည္းနည္း ဖိစမ္းရင္ အလံုးအက်ိတ္ ေလးေတြ ရွိေနရင္ စမ္းမိတတ္ပါတယ္။
အခ်ိဳ႕က်ေတာ့လည္း ေရာဂါပ်ံ႕ႏွံ႔ၿပီး တျခား အစိတ္အပိုင္းေတြကို  ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ခါမွ  ေရာဂါလကၡဏာေတြျပလို႔ စမ္းသပ္ရွာေဖြမႈေတြ လုပ္ရင္း သိရတာပါ။ ဥပမာ ခ်ိဳင္းက အက်ိတ္ေတြ ႀကီးလာမွ သိတာမ်ိဳး၊ အဆုတ္၊ အသည္း ေတြကို ပ်ံ႕ႏွံ႔ၿပီးမွ သိရတာမ်ိဳးေပါ့။
ရင္သား အလံုးအက်ိတ္ ေတြ႔ရွိရာကေန အသားစ စမ္းသပ္တာမ်ိဳး (Biopsy)၊ ရင္သား ဓာတ္မွန္နဲ႔ တယ္လီေဗးရွင္း (Mammogram & Ultrasound) ႐ိုက္တာမ်ိဳး ကေနလည္း သိရွိႏိုင္ပါ။

ကုသလို ့ရႏိုင္ မရႏိုင္
ရင္သား ကင္ဆာမွာလည္း အဆင့္ေတြ အမ်ားႀကီး ခြဲထားတာပါ။ ေစာေစာသိရွိေလ ကုသေပ်ာက္ကင္းၿပီး သက္တမ္း ရွည္ေနရဖို႔ အခြင့္အလမ္း မ်ားေလပါပဲ။ ရင္သား ကင္ဆာကလည္း အျခားကင္ဆာေတြလိုပဲ တကိုယ္လံုးကို ပ်ံ႕ႏွံ႔ၿပီး ဒုကၡ ေပးတယ္ ဆိုတာ သိထားရမွာပါ။
ခြဲစိတ္ကုသတာလည္း ကင္ဆာျဖစ္ေနတဲ့ အဆင့္အေပၚ မူတည္ၿပီး ျဖစ္ေနတဲ့ အပိုင္းေလးကို ျဖတ္ထုတ္တာမ်ိဳးကေန ရင္သားတခုလံုးနဲ႔ ျပန္ရည္က်ိတ္ေတြ ကိုပါ ခြဲထုတ္တာမ်ိဳး၊ ပ်ံ႕ႏွံ႔ႏိုင္တဲ့ ခ်ိဳင္းလိုေနရာက ျပန္ရည္က်ိတ္ေတြ ခြဲထုတ္တာမ်ိဳး စသျဖင့္ေပါ့။
ဒါတင္မက ဓာတ္ကင္တယ္လို႔ လူသိမ်ားတဲ့ ဓာတ္ေရာင္ျခည္နဲ႔ ကုသတာ၊ တခ်ိဳ႕ ကင္ဆာ ႏွိမ္နင္းေပးတဲ့ ေဆးဝါးေတြနဲ႔ ကုသတာ အဲဒီလို ကုထံုးေတြကို တမ်ိဳးခ်င္း ျဖစ္ေစ၊ ေပါင္းစပ္ၿပီး ျဖစ္ေစ ကုသၾကရပါတယ္။ ကုသမႈရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ ကလည္း ေရာဂါ အႏုအရင့္နဲ႔ ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈေပၚသာ မူတည္ေနတာပါ။

ကာကြယ္ႏိုင္မလား
ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရွိတဲ့ အမူအက်င့္ေတြကို သိရင္ ေရွာင္ရွားၿပီး ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္မွာပါ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ထိန္းတာ၊ အရက္ အလြန္အကြ်ံ မေသာက္တာ၊ လႈပ္ရွားတက္ၾကႊ ေနတတ္တာေတြနဲ ့ သားသည္မိခင္ေတြမွာ ကေလးႏို႔တိုက္တဲ့ အေလ့ေတြက ေကာင္းမြန္တဲ့ အမူအက်င့္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ အလံုးအက်ိတ္ေတြ ရွိ႐ံုနဲ ့ ရင္သားကို လွီးျဖတ္ ထုတ္မလား၊ ရင္သားလွပဖို ့ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္တာေတြ ကေရာ ကင္ဆာေရာဂါကို ျဖစ္ပြားႏႈန္း ပိုႏိုင္မလားဆိုတာ ေတြကေတာ ့ ကာယကံရွင္နဲ ့ကုသတဲ့ ဆရာဝန္ေတြရဲ႕ တသီးပုဂၢလ ဆံုးျဖတ္ ယူဆမႈေတြ အေပၚ မူတည္ျပန္ပါတယ္။
ျဖစ္ႏိုင္ေျခေတြနဲ႔ ႏွီးႏႊယ္ေနသူေတြ အဖို႔ မိမိကိုယ္မိမိ ရင္သားစမ္းသပ္မႈ လုပ္တာ၊ အသက္ ၄၀ ျပည့္ၿပီးတာနဲ႔ ၂ ႏွစ္ တႀကိမ္ေလာက္ ရင္သား ဓာတ္မွန္ ႐ိုက္တာေတြ ကလည္း ေရာဂါကို ေစာေစာသိၿပီး ထိေရာက္တဲ့ ကုသမႈေတြ ရရွိႏိုင္တာ အေသအခ်ာပါ။
ဘာပဲေျပာေျပာ ကင္ဆာ ေရာဂါ ျဖစ္ႏႈန္းမွာေတာ့ ကမၻာကို ဦးေဆာင္လာေနတဲ့ ေရႊျပည္ႀကီးမွာ ရင္သားကင္ဆာ ကလည္း အေတြ႔မ်ား လာတာကို သတိခ်ပ္ေစခ်င္ပါတယ္။ ဘယ္လိုအမူအက်င့္ေတြက ျဖစ္ႏိုင္ေျခနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး ဘယ္လိုေရွာင္ရွားႏိုင္မယ္ ဆိုတာလည္း အသိနဲ႔သတိ ယွဥ္ေစခ်င္ပါတယ္။ လႊဲေရွာင္မရလို ့ ျဖစ္လာသည့္တိုင္လည္း ေစာေစာသိၿပီး ကုသမႈထိေရာက္ခဲ့ရင္ သက္တမ္းရွည္ၾကာေနႏိုင္တဲ့ လူနာေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိတာကို သိေစခ်င္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ သတိလြန္ၿပီး အလကားေနရင္း ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေတာ့မလားရယ္လို႔ စိတၲဇ ျဖစ္မေနဖို႔လည္း လိုပါတယ္။ ရင္သားက အလံုးအက်ိတ္ တိုင္းကလည္း ကင္ဆာမဟုတ္တာကို စမ္းသပ္ခြဲျခားလို႔ ရတယ္ဆိုတာ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးအသိ ေခါင္းပါးၿပီး ႀကံဳရာရမ္းကုေတြ၊ ေမြးရာပါ သမားေတာ္ဘြဲ႔ခံေတြ လက္ခ်က္နဲ႔ အငိုလြယ္ အ႐ိႈက္ခက္ မျဖစ္ရေအာင္ ကင္ဆာလို႔ သံသယျဖစ္စရာ မိမိမွာႀကံဳလာရင္ ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ေဆးပညာရွင္ေတြ ထံမွာသာ အႀကံဥာဏ္ ရယူၾကဖို႔ ႏိႈးေဆာ္လိုက္ရပါတယ္။

ေဒါက္တာသက္ဦး
http://burma.irrawaddy.org/article/2014/09/22/64969.html