မဟာယာန ႏွင့္ေထရဝါဒ ကြာျခားမွု အေၾကာင္း

ဗုဒၶဘာသာမွ ခြဲထြက္လာေသာ ထုိလမ္းႏွစ္သြယ္ကို ေရးသားသံုးသပ္ရန္မွာ အင္မတန္ခက္ခဲလွသည္။ အေၾကာင္းမွာ- တစ္ဖက္ေစာင္းႏွင္းေဖာ္ျပမိလွ်င္ မိမိဘာသာ သာ အမွန္၊ အျခားဘာသာမွားယြင္းသည္ဟု မွားမွားယြင္းယြင္း သိျမင္ေစေသာ အတၱဝါဒီ သမား ျဖစ္ႏိုင္ျခင္း၊ ကြဲလြဲမွုမ်ားေဖာ္ျပရာ စာဖတ္သူတို႔အား အျမင္လြဲမွား မွုမ်ားျဖစ္ေပၚေစခဲ့လွ်င္ သံဃာသင္းခြဲသည္ဟူေသာ ကံၾကီးတစ္ခုပါ ထိုက္ေခ်အံုးမည္။

သို႔ျဖစ္ရာ မွန္ကန္ေသာ အေထာက္အထားမ်ားရရွိေစရန္ စာအုပ္မ်ား ဖတ္ရွုေလ့လာရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စာေရးသူ တင္ျပေသာ မဟာယာန ႏွင့္ ေထရဝါဒ အယူေဖာ္ျပခ်က္မ်ားမွာ ဗုဒၶအဆံုးအမႏွင့္ က်မ္းဂန္လာမ်ား သာ ျဖစ္ေၾကာင္း သိေစလိုပါသည္။

ေထရဝါဒကို မ်ားမ်ားစားစား တင္ျပေနစရာမလို စာေရးသူတို႔ျမန္မာလူမ်ိဳးအမ်ားစု ကိုးကြယ္ေနသည့္ ဘာသာျဖစ္ရာ သိရွိျပီးဟု ယံုၾကည္သျဖင့္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ အဓိပၸါယ္ကိုသာေဖာ္ျပလိုပါသည္။ ထို႔ေနာက္ မဟာယာနကို အက်ယ္တစ္ပြင့္ေဖာ္ျပပါမည္။

ေထရဝါဒ ဟူသည္ ေထရ ႏွင့္ ဝါဒ ေပါင္းစပ္ထားေသာ ျမင့္ျမတ္သည့္ အယူ (သု႔ိ) ရဟန္းမေထရ္တို႔၏ဝါဒ (အယူ) ဟုျဖစ္သည္။ ေထရဝါဒ အယူအရ ခႏၶာ၏ ျဖစ္ပ်က္ကိုရွုျပီး သစၥာေလးပါး သိျမင္ကာ မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္သုိ႔ ဆုိက္ေရာက္ေစေသာ အယူျဖစ္ပါသည္။ (ဒီထက္ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔စြာ လည္း ေဖာ္ျပႏိုင္ပါသည္။) ဤသည္ အမ်ားက သိျမင္ထားေသာ အက်ဥ္းခ်ဳပ္အဓိပၸါယ္ျဖစ္သည္။ သာဝက လမ္းစဥ္ျဖစ္ျပီး ေသာတပန္၊ သကဒါဂန္၊ အနာဂန္၊ ရဟႏၱာစသည့္ အရိယာအဆင့္ဆင့္ျဖင့္ ေလာကီမွ နိဗၺာန္သို႔ကြ်တ္တမ္းဝင္ေစ ေသာ လမ္းစဥ္ျဖစ္သည္။

မဟာယန ဟူသည္ကား ေဗာဓိသတၱယာန ေခၚ ဘုရားအေလာင္းလမ္းစဥ္ကို ဦးစားေပးေသာ ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းျဖစ္သည္။ မဟာ (ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္ေသာ) ယာန (ဝါဒ)(လမ္းစဥ္) ဟုေခၚဆုိရသည့္ အေၾကာင္းႏွစ္ခ်က္ရွိသည္။ ၁။ သတၱဝါအမ်ားကိုကယ္တင္ႏုိင္သျဖင့္ ၾကီးက်ယ္မ်ားျပားေသာ အနက္၊ ၂။ သမာရိုးက်ဗုဒၶဘာသာ (ေထရဝါဒႏွင့္ ဟိနယာန) တု႔ိထက္သာလြန္ျမင့္ျမတ္သည့္ရည္မွန္းခ်က္ရွိေသာ အနက္… ထုိအနက္ႏွစ္ခုေၾကာင့္ မဟာဟုေခၚဆိုျခင္းျဖစ္သည္။

သဒၶရ္မပု႑ရိက က်မ္းတြင္ မဟာယနဝါဒကို အလြယ္နည္းျဖင့္သိရန္ ပံုျပင္ျဖင့္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုထားသည္။ အိမ္ၾကီးတစ္အိမ္တြင္ ကေလးငယ္မ်ား ကစားေနစဥ္ ထိုအိမ္ၾကီး မီးေလာင္သည္ဆိုပါစို႔။ ကေလးငယ္မ်ားက ဘာမွ် လုပ္တတ္ၾကလိမ့္မည္မဟုတ္။ ထိုအခါ အားေကာင္းေမာင္းသန္ဖခင္ျဖစ္သူက ကေလးငယ္မ်ားႏွင့္တကြ ကစားစရာမ်ားကိုပါ ယာဥ္ရာထားၾကီးေပၚတင္ျပီး မီးေဘးလြတ္ကင္းရာ သို႔ထြက္ခဲ့သည္။ ထိုပံုျပင္၌ မီးေလာင္ေနသာ အိမ္ၾကီး ကို ေဒါသမီး၊ေလာဘမီး၊ ေမာဟမီး ဟုန္းဟုန္းေတက္ေလာင္ျမိဳက္ေနေသာ ဤကမၻာေလာကၾကီး၊ ကေလးငယ္မ်ားကို ပုထုဇဥ္လူသားမ်ား၊ ကယ္တင္သူ ဖခင္ကို ဘုရားေလာင္း၊ ကယ္တင္ရာ ယာဥ္ကို ဘုရားအေလာင္းက်င့္စဥ္ (ေဗာဓိသတၱယန) စသည့္ ဥပမာမ်ားျဖင့္ ေဖာ္ျပထားေလသည္။ ကေလးငယ္မ်ား ကစားေနေသာ ကစားစရာယာဥ္မ်ားတြင္ လူတကယ္စီးႏိုင္ေလာက္ ေသာ လွည္းရုပ္မ်ားလည္းရွိမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ထုိလွည္းကေလးမ်ားသည္ ထကယ့္အေရးအေၾကာင္းရွိလာပါ မူကား အကူအညီရႏုိင္လိမ့္မည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ရွင္းျပထားသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ မဟာယန အယူအရ တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္း နိဗၺာန္သို႔ေရာက္ ရန္က်င့္ျခင္းသည္ မျမင့္ျမတ္၊ မိမိကုိယ္တုိင္ ဘုရားျဖစ္မွသာ ေလာကကို ကယ္တင္ႏိုင္ျပီး အားလံုးကြ်တ္ေအာင္ျပဳႏုိင္အပ္ေပသည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။

နိဗၺာန္သို႔ေရာက္ရန္ က်င့္စဥ္ သံုးနည္း (ဝါဒ ၃ဝါဒ) ရွိသည္။

၁။ သာဝကယာန ( သာဝက ရဟန္းဘဝျဖင့္ နိဗၺာန္ဝင္ျခင္း)
၂။ မေစၥကဗုဒၶယာန (ပေစၥက ဗုဒၶဘဝျဖင့္ နိဗၺာန္ဝင္ျခင္း)
၃။ ေဗာဓိယာန (ဘုရားအျဖစ္မွ နိဗၺာန္ဝင္ျခင္း) (ယင္းလမ္းစဥ္ကို ေနာက္ပိုင္း ဘုရားေလာင္းက်င့္စဥ္ (သမၼာသေမၺာဓိ) ဟုလည္းေခၚသည္။)
စသည္တို႔ျဖစ္သည္။

ဘုရားရွင္ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူျပီး ႏွစ္ ၁၀၀ ခန္႔တြင္ ပထမ သံဃာယနာတင္ျပီးေနာက္ပိုင္း ဟိနယာနဂိုဏ္းတစ္ခု ေထရဝါဒ မွခြဲထြက္လာသည္။ ဒုတိယ သံဃာယနာကာလတြင္း ဝိနည္းဆယ္ပါး တီထြင္ျပ႒ာန္းမွုေၾကာင့္ မူလေထရဝါဒဂိုဏ္း ရဟႏၱာမေထရ္ၾကီးတို႔က မိမိတို႔အား သံဃာကံထားျပီး သာသနာေတာ္သန္႔စင္ခဲ့သည္ကို အျငိဳးထားကာ ရဟႏၱာဆုိသည္မွာ ကိေလသာမကုန္ေသး။ သံေယာဇဥ္မကုန္ေသး။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘက္လိုက္မွုျပဳတတ္ေသးသည္။ အမွားကိုလည္းျပဳတတ္ေသးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အရိယာဂုဏ္ယုတ္ေလ်ာ့ ေအာင္ေျပာဆုိေဝဖန္ျပီးလွ်င္ မိမိတို႔သည္ ထိုပထမသံဂါယနာတင္ ရဟႏၱာအိုၾကီးမ်ား၏ သာဝက လမ္းစဥ္ကို မလိုက္လိုေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာခဲ့သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ အစဦးပိုင္းတြင္ ဟိနယာနဂိုဏ္းဝင္တို႔သည္ ပေစၥကဗုဒၶလမ္းစဥ္ကို က်င့္ၾကံအားထုတ္ရာ ေနာက္ပိုင္း ၄င္းထက္ပိုျမင့္ျမတ္ေသာ ဘုရားလမ္းစဥ္ (ဝါ) ဘုရားေလာင္းလမ္းစဥ္ (သမၼာသေမၺာဓိ) သျဖင့္ မဟာယန အျဖစ္သို႔ အသြင္ေျပာင္းခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဟိနယာန ဂိုဏ္းေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့သည္။

ဤတြင္ စိတ္ဝင္စားဖြယ္တစ္ခ်က္ဝင္လာသည္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ လူ႔ျပည္၌ သာဝကလမ္းစဥ္ကို သာေဟာၾကားခဲ့သည္။ အတိအက်ဆုိရေသာ္ ဓမၼကၡႏၶာ(တရားအစု) အားျဖင့္ ၈၄၀၀၀ သာျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မဟာယန လက္စြဲက်င့္ၾကံေသာ သမၼာသေမၺာဓိလမ္းစဥ္ကို မည္သို႔ရရွိသနည္းျဖစ္သည္။
မဟာယန က်မ္းဂန္အရ ျမတ္စြာဘုရားသည္ သမၼာသေမၺာဓိ (ဘုရားအေလာင္း) လမ္းစဥ္ကို နဂါးျပည္တြင္ ေဟာခဲ့သည္။ ေအဒီ ၁၀၀-၂၀၀ တြင္ နာဂါရ္ဇုန ရဟႏၱာသည္ ေလာကီပညာရပ္တြင္ သိဒၶိေပါက္ျပီး နဂါးျပည္သုိ႔ တက္ေရာက္ကာ ေဗာဓိသတၱလမ္းစဥ္ႏွင့္ သုညသဝါဒကုိ သင္ယူခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သင္ယူထားေသာ ဝါဒကို ျပန္လည္ျပန္႔ပြားေစရာ မာဓ်မိက ဝါဒဟုသာ အမည္တြင္သည္။ ေအဒီ(၂၇၀-၃၅၀)တြင္ ေယာဂစာရဂိုဏ္း အယူဝါဒတည္ထြင္သူ ေမေတၱယ်နာထ မွ မာဓ်မိက ဝါဒကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းျပန္႔ပြားခဲ့သည္။ ယခုအခါယင္း ေမေတၱယ်သည္ သုတိသာနတ္ျပည္တြင္စံျမန္းေနေသာ ေနာင္ပြင့္မည့္ ေမေတၱယ်ဘုရားဟု မဟာယနတုိ႔မွ ယံုၾကည့္ထားၾကသည္။ မာဓ်မိကဝါဒ သည္ အလယ္အလတ္ျဖစ္ေသာ ပေစၥကာဗုဒၶါယာနအယူကိုလက္ခံသျဖင့္ ထိုထက္ပိုျမင့္ျမတ္ေသာ သမၼာသေမၺာဓိ အယူသို႔ကူးေျပာင္းရာ မဟာယနပီျပင္လာခဲ့သည္။

မဟာယနတြင္ ဒသဘူမိကဆယ္ဆင့္တရား၊ ေဗာဓိသတၱ၏ အဓိ႒ာန္၊ ပါရမီေျခာက္ပါးက်င့္စဥ္တရား စသည္ျဖင့္စသည္ျဖင့္ ခိုင္မာေသာ တရားအုတ္ျမစ္မ်ား ရွိေနရာ ယေန႔တိုင္ တည္ျမဲရေသာ အေၾကာင္းအရင္းတစ္ရပ္ျဖစ္ေပသည္။

ဥပမာ- အတၱႏွင့္ အနတၱ အစြန္းႏွစ္ဖက္၏ အလယ္ဗဟုိက်င့္စဥ္၊ အစြန္းတရားပယ္နည္း၊ ပတ္လည္ျငင္းပယ္နညး္ ၈မ်ိဳး၊ (Negation of Negation) ေနာက္ဆံုးတြင္ အစြဲအားလံုးကင္းေသာ နိဗၺာန္အစစ္ (သုညတာ) သို႔သိျမင္ရသည္ဟု ဆုိထား၏။

သုိ႔ေသာ္ မဟာယနတြင္ အမ်ားေဝဖန္စရာ အခ်က္မ်ားရွိေနေသးသည္။ ၄င္းမွာ ဘုရားေလာင္း ကိုးကြယ္ျခင္းျဖစ္သည္။ မဟာယန၏ အယူမွာ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူျပီး လူ႔ျပည္သို႔ ဆင္းျပီး တရားမဟာခဲ့ ပံုရိပ္၊ ကာယအတုတို႔ျဖင့္သာျဖစ္ျပီး ဘုရားေလာင္းမ်ားကို တစ္ဆင့္ပါးျပီးလည္း ေဟာေတာ္မူေၾကာင္ယံုၾကည္ၾကသည္။ ထိုသုိ႔ယံုၾကည္ျခင္းသည္လည္း အေၾကာင္းမဲ့မဟုတ္။ ဗုဒၶကုိ ကာယသံုးပါးျဖင့္ ခြဲျပထားျပီး ထုိကာယတို႔အား လူတို႔မဖူးေတြ႔ရပံု တို႔ပါတိတိက်က်ညြန္းဆုိထားၾကသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ အေရးအေၾကာင္းတစ္ခုခုလွ်င္ ျမတ္စြာဘုရားမွမကယ္။ ဘုရားေလာင္းမ်ားသာ လာေရာက္ကယ္တင္ၾကသည္ဟု ယံုၾကည္သည္။ ဘုရားေလာင္းမ်ားသည္ နတ္သား၊ နတ္သမီးအျဖစ္လည္းေကာင္း ဘဝအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ လက္ရွိ တရုတ္တို႔ကိုးကြယ္ေနသာ ကြမ္ယင္မယ္ေတာ္မွာ ဘုရားေလာင္းျဖစ္သည္ဟုယံုၾကည္ၾကသည္။ မဟာယနတို႔သည္ အရိေမေတၱယ် မပြင့္မီ ကာလ ၾကားကာလမွ ဘုရားေလာင္းမ်ားကို ေဘးဒုကၡမ်ားမွ လြတ္ေျမာက္ရန္ ကယ္တင္ေပးေစလိုျခင္းငွာ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ၾကေလသည္။

ထိုသို႔ဘုရားေလာင္းကိုးကြယ္ျခင္းသည္ မဟာယနတြင္ အင္မတန္ေခတ္စားျပီး အိႏၵိယ မွ ျဗိႆႏုိးကိုပင္ အမည္ေျပာင္းလဲေခၚဆိုကာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ အျဖစ္ကိုးကြယ္သည္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ ေျပာင္းလဲလာျပီး ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ကိုကိုးကြယ္ရာတြင္ ဘုရားအေလာင္းေတာ္၏ မိဘုရား နတ္သမီးကိုပါကုိးကြယ္ျခင္းအထိ ျဖစ္လာသည္။ ယင္းကိုးကြယ္မွု သည္ ျမန္မာ သု႔ိ ပုဂံေခတ္ကတည္းက စီးဝင္ျပီး ေဂါတမျမတ္စြာ ဘုရားအားထု လုပ္ရာ ေဘးတြင္ နတ္သားႏွင့္ နတ္သမီးပါေနသည္ကို ေတြ႔ျမင္ရမည္ ျဖစ္သည္။ ထို႔မွ ကာမုဂုဏ္ေမြ႔ေလ်ာ္မွုကိုဦးစားေပးလာၾကရာ အယုတ္အညံ႔ဆံုး ေလာကီ ရွုပ္ေထြးေပြလီမွုမ်ား ေပါဝင္ဆက္စပ္လာေတာ့သည္။ ဘုရားအေလာင္းမ်ားစြာကို နတ္ဘုရားမမ်ားျဖင့္ စံုတြဲလိုက္ကိုးကြယ္တတ္ေအာင္ ေဘးမွေနျပီး သြန္သင္ေပးသူတို႔မွာ ဟိႏၵဴတျႏၱဆရာမ်ားပင္ျဖစ္သည္။

အမွန္လွ်င္ ဗုဒၶအယူဝါဒအရ ဘုရားေလာင္းဟူသည္ ဘုရားမျဖစ္ေသး။ ကိေလသာမကုန္စင္ေသး။ ထို႔ေၾကာင့္ ကိုးကြယ္ရန္မသင့္ျမတ္ဟု ယူဆထားၾကသည္။ ဤတြင္လည္း ေထရဝါဒႏွင့္ မဟာယနကြဲလြဲခ်က္ကိုလည္း ေတြ႔ႏုိင္သည္။

မဟာယန ယံုၾကည္ကုိးကြယ္မွုကို နတ္ဘုရားကိုးကြယ္မွုျဖင့္ အဆံုးသတ္ ထားျခင္းေၾကာင့္ အထင္အျမင္မေသးသင့္ေပ။ မဟာယနတြင္လည္း အျခား ျငင္းမရေသာ မွန္ကန္သည့္ အခ်က္မ်ား လည္းရွိေနသည္။ က်င့္စဥ္အားျဖင့္ ကြဲလြဲမွုမ်ားရွိေသာ္လည္း ကိေလသာ ကုန္စဥ္ရန္ ရည္မွန္းခ်က္ တူညီၾကသည္။ အျခားျခားေသာ တူညီမွုမ်ားလည္းရွိေနသည္။

သို႔ရာတြင္ အေနာက္တိုင္းႏုိင္ငံသားမ်ားသည္ ဗုဒၶဘာသာကိုေလ့လာစမ္းစစ္ျပီး မဟာယနသုိ႔ ကူးေျပာင္းသူမ်ားရွိသကဲ့သို႔ ေထရဝါဒသို႔ ကူးေျပာင္းသူမ်ား လည္းရွိေနသည္ကိုေတြ႕သည္။

စာဖတ္သူုတိ႔ အေနျဖင့္ မိမိတို႔ကိုးကြယ္ေသာ ေထရဝါဒ၏ အႏွစ္အရသာႏွင့္ သစၥာေလးပါးကို ပိုင္းျခားသိျမင္ျပီး မဂၢင္ရွစ္ပါး တရားအားျဖင့္ ပြားမ်ားက်င့္ၾကံကာ နိဗၺာန္လမ္းသို႔ေလွ်ာက္လွမ္းႏုိင္ၾကပါေစ။

စာေရးဆရာ ဦးေအာင္ျမတ္မြန္ ေရးသားေသာ 'ေနာင္ပြင့္မည့္ အရိေမတိယ် ဘုရား' စာအုပ္မွ ေကာက္ႏုတ္၍ ေရးသား ပူေဇာ္ အပ္ ပါသည္။
================
ေအာင္ခမ္း (ရိုးရာေလး)