ဆန္ကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လို႔စီးပြားကူးသန္းဒုတိယဝန္ႀကီးဦးေအာင္ထူး၏ရွင္းျပခ်က္။သိရွိႏိုင္ၾကပါရန္။

အိုင္ဗရီကို့စ္မွာ အဖ်က္ခံရတဲ့ ျမန္မာဆန္ေတြနဲ့ ပတ္သက္တဲ့ fact sheet က

၁။ ဒီဆန္ေတြကို ျမန္မာနိုင္ငံက ကုမပဏီ(၃)ခု ေရွြဝါေရာင္ (မက္ထရစ္ တန္ ၁၃၅၀၀) ၊ MEC (မက္ထရစ္တန္ ၈၀၀၀) နဲ့ ဧရာဟင္းသာ (မက္ထရစ္တန္ ၅၀၀)က ေရာင္းျပီး ရန္ကုန္အေျခစိုက္ စင္ကာပူကုမပဏီ ျဖစ္တဲ့ Olam International Co. Ltd. က ဝယ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဖရိကတိုက္က Guineaမွာ ေရာင္းဘို့ပါ။

၂။ ဒီဆန္မ်ားကို MV Ocean Prince နဲ့ တင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသင္း ေဘာဟာ ရန္ကုန္ဆိပ္ကမ္းကို ၂၀၁၈ခုနွစ္၊ ျသဂုတ္လအကုန္က ေရာက္လာခဲ့ ပါတယ္၊ မိုးရြွာေနေတာ့ ဆန္တင္တာလဲ(၂)လခြဲေလာက္ျကာ ခဲ့ပါတယ္။ ဒီသင္း ေဘာဟာ ျမန္မာနိုင္ငံက ဆန္တန္ခ်ိန္ ၂၂၀၀၀ ကို တင္ေဆာင္ခဲ့ျပီး ရန္ကုန္ျမိဳ့က ၂၀၁၈ခုနွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၁၅ ရက္ေန့မွာမွ ထြက္ခြွာနိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီျကားထဲမွာ အိန္ဒိယမွာ တန္ခ်ိန္(၁၄၀၀၀) ဝင္တင္ေတာ့ ၂၀၁၈ခုနွစ္ နိုဝင္ဘာလမွာ အိန္ဒိယ ဆိပ္ကမ္းကခြာနိုင္ျပီး ဂီနီနိုင္ငံက Conakry ဆိပ္ကမ္းကို ၂၀၁၈ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာ လ အကုန္မွာ ေရာက္ပါတယ္။

၃။ ဆန္ေတြ သင္းေဘာကခ်ေတာ့ တန္ခ်ိန္ (၄၀၀၀) ခ်အျပီးမွာ ဆန္အေလး ခ်ိန္မျပည့္ တဲ့ျပဿနာေပါ္္တယ္လို့ သိရပါတယ္။ အရည္ အေသြးွစစ္တဲ့ ကုမ္ပဏီက ဆက္လက္လက္မခံခဲ့ဘူးလို့သိရပါတယ္၊ ဒါနဲ့ က်န္အာဖရိကနိုင္ငံေတြကို ဆက္ ေရာင္း ေတာ့ တိုဂိုနိုင္ငံကို ေရာက္ပါတယ္။ အရည္အေသြးျပည့္ေပမဲ့ ဂီနီမွာ ျဖစ္ခဲ့တာေတြကို မီဒီယာက ဖြေတာ့ ဒီနိုင္ငံကလဲ လက္မခံခဲ့ပါဘူး၊ တစ္ခါ ကုတ္ဒီဗြား နုိင္ငံ အဘီဂ်န္ မွာ ခ်ဘုိ့ လုပ္ခဲ့ေပမဲ့ လက္မခံခဲ့ပါဘူး၊

၄။ ဒါ့ေျကာင့္ မေရာင္းရတဲ့ဆန္ေတြကို ျမန္မာနိုင္ငံျပန္သယ္ဘို့ အိုလန္း ကုမ္ပဏီက ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ၂၀၁၉ခုနစ္၊ေ ဖေဖာ္ဝါရီလ(၁၉) ရက္ေန့မွာ စီးပြား ကူးသန္းကို လာေတြ့ခဲ့ပါတယ္။ ဆန္ေတြ ကီလိုမျပည့္လို့ တစ္ဖက္နိုင္ငံက ျငင္းပယ္ခံရျပီး ျမန္မာနိုင္ငံကို ျပန္သယ္ျပီး ျပန္လည္တင္ပို့လိုတယ္လို့ ဆိုပါတယ္။ ဆန္အိတ္ေတြဟာ ကီလို(၅၀) ရွိရမွာ ျဖစ္ေပမဲ့ (၄၅) ကီလိုဘဲ ရွိတဲ့ အတြက္ တစ္ဖက္နိုင္ငံက လက္မခံတာျဖစ္ျပီး ဒီလိုျငင္းပယ္ရာမွာ လူစားသုံးရန္ မသင့္ လို့မွတ္ခ်က္ခ်တဲ့အတြက္ မ်ားစြာ ထိခိုက္နစ္နာတယ္လို့ ဆိုပါ တယ္။ ဒါနဲ့ စီးပြား ကူးသန္းက repair and return စနစ္ျဖင့္ သြင္းကုန္ပါမစ္မ်ားကို ခ်ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီဆန္မ်ား ျပန္ေရာက္လာရင္ စစ္ေဆေရးအဖြဲ့့နဲ့ စီစစ္ဘို့ကိုလဲ အဖြဲ့ ဖြဲ့စည္းဘို့ စီစဉ္ခဲ့ပါတယ္။

၅။ ဒါေပမဲ့ သင္းေဘာကျပန္မလာခဲ့ပါဘူး၊ မျကာေသး မီ ကမွ သိရတာက ဆန္ေရာင္းခဲ့တဲ့ ကုမ္ပဏီက ဒီဆန္ေတြကို အာဖရိကမွာ လွည့္ေရာင္းခဲ့လို့ ျပဿ နာ ေျပလည္သြားျပီလို့ဆိုပါတယ္။

၆။ ဒီလိုေနေနရာကေန ျဗဳန္းကနဲ့ ျမန္မာဆန္ေတြ စားသုံးရန္မသင့္လို့ အိုင္ဗရီ ကိုစ့္မွာ ဖ်က္ဆီခံရ တယ္ လို့ ဗီအိုေအသတင္းက သိရတယ္။ စီးပြား ေရး ကုမ္ပဏီေတြက သူ့အက်ုိးစီးပြားအတြက္ စီးပြားေရးလုပ္ျကေပမဲ့၊ ျမန္မာဆန္ကို နာမည္ပ်က္ေစခဲ့ပါတယ္။

၇။ သင္းေဘာက ျမန္မာျပည္ျပန္လာဘို့ ေဒါက္တင္ ျပင္ဆင္မွ ျဖစ္မယ္ဆုိျပီး အိုင္ဗရီကို့စ္ ဆိပ္ကမ္းကို ကပ္ခဲ့တယ္လို့ဆိုပါတယ္။ သင္းေဘာမွာ ဆန္ေတြပါ ေတာ့၊ ဆိပ္ကမ္းက ဆန္ေတြ ကို ခ်ခြင့္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဆန္ေတြက ျမန္ မာနိုင္ငံမွာ သင္းေဘာ တင္ခ်ိန္နဲ့ သင္းေဘာေပါ္မွာ ေရေငြ့့ဝင္ခဲ့ပုံရပါတယ္။ သင္း‌ေဘာေပါ္ မှာ (၈) လေက်ာ္ျကာသြား တယ္။ ဒီေတာ့ သင္းေဘာေပါ္ က ခ်ခ်ိန္ွ မွာ ဆန္ပ်က္ ေတြ ျဖစ္ေနပုံရတယ္။ ဒါ့ေျကာင့္ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ေတြက ဖ်က္ဆီးခဲ့ပုံဘဲ။

၈။ ဒါနဲ့ပတ္သက္လို့ ျမန္မာနိုင္ငံ ဆန္စပါးအဖြဲ့ခ်ုပ္(MRF)၊ ဆန္တင္ပို့ သူေတြ၊ inspection agency ေတြ သက္ဆိုင္သူေတြပါတဲ့ အစည္းအေဝးတစ္ခုကို မျကာမီျပဳလုပ္ သြား ဘို့ရွိတယ္။ ျဖစ္ရပ္အမွန္ကို ဆန္းစစ္မယ္၊ ဘယ္သူရဲ့ အားနည္း ခ်က္လဲ၊ သက္ဆိုင္ရာတင္ပို့တဲ့ ကုမ္ပဏီေတြလား၊ ပြဲစားလုပ္တဲ့ ကုမ္ပဏီလား၊ inspection agency ေတြလား၊ စီးပြားကူးသန္းအေနနဲ့က ဘာလုပ္ေပးနိုင္မလဲ။ ဒီျဖစ္ရပ္ဟာ ျမန္မာနိုင္ငံဆန္တင္ပို့သူမ်ားအတြက္ Wake-up Call ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆန္တင္ပို့မွူု တစ္ခုလုံးကို ျပန္လည္ဆန္းစစ္ရမဲ့အခ်ိန္က် လုိ့ေနေပျပီ။

၉။ ျမန္မာနိုင္ငံဟာ ကမ္ဘာ့ဆန္ေစ်းကြက္မွာ မနွစ္ကမွ ပဥစမ အမ်ားဆုံး ဆန္တင္ပို့သူ အျဖစ္ေနရာရ လာတာပါ။ ဒီလုိေနရာရခ်ိန္မွာ အီးယူက ျမန္မာနိုင္ငံက ဆန္လုံး ရွည္မ်ားကို သူ့အ ဖြဲ့ဝင္နိုင္ငံေတြကို အကာအကြယ္ေပးဘို့ safeguards duty ေကာက္လာခဲ့တယ္။ ေစ်းကြက္ကို ဝင္စနိုင္ငံေတြရဲ့ ျကံုေတြရတဲ့ ျပဿနာေတြ အတိုင္း ျပိုင္ဆိုင္မွဳက လဲ ျပင္းထန္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီ ျပိဳင္ဆိုင္မွုဟာ တရားေသာ ျပိုင္ဆိုင္မွုဘဲ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ inspection agency ေတြနဲ့ ေပါင္းျပီး မတရားေသာ ျပိုင္ဆိုင္မွဳလုပ္ခဲ့မယ္၊ သတ္မွတ္ထားတဲ့အစိုဓါတ္မေရာက္ဘဲ တင္ပို့ခဲ့မယ္။ အေလး ခ်ိန္မျပည့္ဘဲ တင္ပို့ခဲ့မယ္ ဆိုရင္ ဒီလိုျပဿနာမ်ုိးေတြ့နိုင္ပါတယ္။

၁၀။ ျမန္မာနိုင္ငံ ဟာ ကမ္ဘာ့အလယ္မွာ တစ္ခ်ိန္က ဆန္အမ်ားဆံုး ဆုံးတင္ပို့တဲ့ နိုင္ငံျဖစ္ခဲ့ျပီး ဒီလိုေနရာမ်ိုးကို ျပန္ရေအာင္ စိုကိပ်ုိးသူေတြေရာ၊ သိုေလွာင္ျကိတ္ခြဲ သူမ်ားေရာ၊ ကုန္သည္ျကီးမ်ားေရာ၊ ျမန္မာနုိင္ငံဆန္စပါး အသင္း ခ်ုဳပ္ေရာ၊ ျပည္ပတင္ပို့တဲ့ ကုမ္ပဏီမ်ားေရာ၊ တစ္ဆင့္ခံေရာင္း ဝယ္သူမ်ားေရာ၊ ျမန္မာနိုင္ငံ ကုန္သည္မ်ားနဲ့ စက္မွု အသင္းခ်ုပ္ေရာ၊ သက္ဆိုင္ရာဝန္ျကီး ဌာနမ်ားေရာ အားလုံး က တက္ညီလက္ညီ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္သြားျက ရန္လိုအပ္မယ္လို့ ထင္ပါတယ္။ ျမန္မာ နွစ္သစ္မွာ အားလုံး ရြင္လန္းခ်မ္း ေျမ့ျကပါေစ။
Aun Htoo