ျမန္မာ့တရားရံုးစနစ္

ျမန္မာ့တရားရံုးစနစ္

 

အရင္အစိုးရေတြလက္ထက္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဘက္က တရားစီရင္ေရးမွာ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္တာေၾကာင့္ တရားမွ်တမႈ မရွိဘူးလို႔ လႊတ္ေတာ္ေရွ ႔ေနေတြ ေဝဖန္တာ ၾကာပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ လက္ရွိ အစိုးရလက္ထက္မွာလည္း အရင္ပံုစံအတိုင္း ဆက္သြားေနလုိ႔ တိုးတက္မႈမရွိဘူးလို႔ NLD ပါတီက တာဝန္ရွိပုဂၢိဳလ္ကပါ ေျပာပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားဥပေဒေရးရာ အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ ဥပေဒပညာရွင္ေတြကလည္း ျမန္မာတရားရံုးစနစ္ရဲ ႔ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေထာက္ျပၾကပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္၊ အေျခခံဥပေဒဆုိင္ရာခံုရံုးနဲ႔ စစ္ဖက္ဆုိင္ရာတရားရံုးစသျဖင့္ တရားရံုး (၃) မ်ဳိး ရွိပါတယ္။

ဒီအထဲမွာ ႏုိင္ငံသူႏုိင္ငံသားနဲ႔ အမ်ားဆံုး ထိေတြ႔ေနတာဟာ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ တုိင္းနဲ႔ျပည္နယ္ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ (၁၄) ဦးရွိၿပီး သူတုိ႔ေအာက္မွာ ခရိုင္တရားရံုး (၇၂) ခု၊ ၿမိဳ ႔နယ္တရားရံုး (၃၃၀) နဲ႔ အထူးတရားရံုး (၂၂) ခု ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၿမိဳ ႔နယ္တရားရံုးနဲ႔ ဥပေဒရံုးေတြဟာ သီးျခားမတည္ရွိဘဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရံုးေတြနဲ႔ စုေပါင္းတည္ရွိတာ မဆလေခတ္ကတည္းက ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလည္း ၿမိဳ ႔နယ္တရားရံုးအခ်ဳိ ႔ဟာ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာနပိုင္ေျမေပၚမွာ ရံုးဖြဲ႔ထားရတဲ့အတြက္ သီးျခားရပ္တည္ႏုိင္တဲ့သေဘာ ကင္းလြတ္ေနတယ္လို႔ ျမင္ၾကပါတယ္။

ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ဟာ ေအာက္တရားရံုးေတြကို ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲႏုိင္တာေၾကာင့္ အျမင့္ဆံုး တရားရံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ ဖြဲ႔စည္းပံု၊ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ ခန္႔အပ္ပံု နဲ႔ ရာထူးသက္တမ္းကာလကိုၾကည့္ရင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက ဘယ္ေလာက္ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတယ္ဆိုတာကို သိႏုိင္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ စစ္အစိုးရ အာဏာသိမ္းၿပီး မၾကာမီ ၁၉၈၈ စက္တင္ဘာလ (၂၆) ရက္ေန႔က ထုတ္ျပန္တဲ့ "တရားစီရင္ေရး ဥပေဒ" က သေဘာတရားအားလံုးကို ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒမွာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ မေပၚေပါက္မီ ၂၀၁၀ ေအာက္တိုဘာလ (၁၀) ရက္ေန႔က ျပဌာန္းတဲ့ ျပည္ေထာင္စုတရားစီရင္ေရးဥပေဒအတိုင္း ဆက္လက္က်င့္သံုးေနပါတယ္။ အေျခခံဥပေဒက သတ္မွတ္တဲ့ အရည္အခ်င္းရွိသူကို တရားသူႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ သမၼတက ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္တာကို လႊတ္ေတာ္က လက္ခံရပါတယ္။

ဥပေဒဘြဲ႔ရ စစ္မႈထမ္း ဦးထြန္းထြန္းဦး ကို သမၼတဦးသိန္းစိန္က ၂၀၁၁ ေဖေဖၚဝါရီလမွာ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ ခန္႔အပ္ပါတယ္။ အခုမွ (၆၁) ႏွစ္သာ ရွိေသးတာမို႔ အျပစ္မရွိရင္ ေနာက္ထပ္ (၉) နွစ္ အမႈထမ္းႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္တရားသူႀကီး အနည္းဆံုး (၇) ဦး၊ အမ်ားဆံုး (၁၁) ဦးကို သမၼတက ခန္႔အပ္ႏုိင္ပါတယ္။ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ဟာ ႏုိင္ငံအတြင္းက တရားရံုးအားလံုးကို ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲ ရပါတယ္။ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ဟာ ႏိုင္ငံအတြင္းက တရားအားလံုးကို ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲရပါတယ္။ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ကို စစ္မႈထမ္းေဟာင္းက ဦးေဆာင္ေနတာဟာ တရားစီရင္ေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ စစ္တပ္ရဲ ႔ ဆက္သြယ္မႈကို ျပသရာေရာက္ပါတယ္။ တိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္ (၁၄) ခုက တရားသူႀကီးခ်ဳပ္သူေတြကိုလည္း သမၼတ က ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္တာမုိ႔ အျမင့္ဆံုးတရားရံုးေတြကိုမွာ လြတ္လပ္တဲ့ တရားစီရင္ေရးကို က်င့္သံုးႏိုင္ဖို႔ အလားအလာ မရွိဘူးလို႔ ျမင္ၾကပါတယ္။

တရားစီရင္ေရး လြတ္လပ္မႈ ရွိတယ္ဆိုတဲ့ အဂၤလန္ႏုိင္ငံမွာေတာင္ Lord Chancellor က တရားသူႀကီး ခန္႔အပ္တဲ့ အစဥ္အလာကို ရပ္ဆိုင္းၿပီး တရားေရးခန္႔အပ္မႈ ေကာ္မရွင္ကို (၂၀၀၆) မွာ စတင္က်င့္သံုးပါတယ္။ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႔ဝင္ေတြဟာ အရည္အခ်င္းအရ တရားမွ်တစြာ ယွဥ္ၿပိဳင္ၿပီး ရာထူးကို ရယူၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရး လြတ္လပ္မႈ အားေကာင္းလာေအာင္ ဖြဲ႔စည္းတဲ့ ဒီေကာ္မရွင္ဟာ အစိုးရအဖြဲ႔အစည္းတခု ျဖစ္ပါတယ္။ သက္ဆုိင္ရာ ဥပေဒပညာ အေတြ႔အႀကံဳ ရွိသူေတြကို တရားသူႀကီးအျဖစ္ "တရားေရးရာ ခန္႔အပ္မႈေကာ္မရွင္" က ခန္႔ထားပါတယ္။ တရားသူႀကီးအားလံုး အသက္ (၇၀) မွာ အၿငိမ္းစားယူရပါတယ္။ တရားသူႀကီး ခန္႔အပ္မႈကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း လုပ္ၿပီးမွ ၂၀၀၇ မွာ တရားေရးဝန္ႀကီးဌာန ဖြဲ႔စည္းတာမို႔ Lord Chancellor ဟာ ဝန္ႀကီးျဖစ္လာေပမယ့္ ရာထူမခန္႔ႏုိင္တာ မဟုတ္ပါဘူး။

ႏိုင္ငံေတာ္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာရဲ ႔ ခက္မသံုးျဖာျဖစ္တဲ့ ဥပေဒျပဳ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး နဲ႔ တရားစီရင္ေရး အာဏာတို႔ကို တတ္ႏုိင္သမွ် ပိုင္ျခားသံုးစြဲရင္ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းႏုိင္တယ္လို႔ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ (၁၁-က) က ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးမွာ အဂတိလိုက္စားတာေတြကို တိုင္စာေတြေပးၾကေပမယ့္ ျပဌာန္းထားတဲ့ နည္းလမ္းအတိုင္း တရားသူႀကီးကို စြပ္စြဲျပစ္တင္တာမ်ဳိး မေတြ႔ရေသးပါဘူး။ ၂၀၁၃ မွာ ျပဌာန္းတဲ့ တရားရံုးမ်ားကို မထိမဲ့ျမင္ျပဳ ဥပေဒကလည္း အဂတိလိုက္စားတဲ့ တရားရံုးကို အကာအကြယ္ေပးသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ အက်င့္ေဟာင္းကို စြန္႔လႊတ္ဖို႔ ခက္ခဲေနပံုရပါတယ္။

တရားသူႀကီးေတြဟာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ စစ္အာဏာပိုင္လက္ေအာက္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အမႈထမ္းခဲ့တာမို႔ အထက္လူႀကီးအႀကိဳက္ လိုက္လုပ္ၿပီး အဂတိလိုက္စားမႈ သံသရာမွာ ကိုယ္က်ဳိးရွာေနၾကတာ ၾကာပါၿပီ။ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အမႈမွာ စီရင္ခ်က္ဟာ သရုပ္အပ်က္ဆံုးပါပဲ။ သီးျခားလြတ္လပ္ၿပီး ဥပေဒကို ရိုေသေလးစားတဲ့ တရားေရးစနစ္ ေပၚထြက္လာေအာင္ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကစၿပီး ျပင္ဆင္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ တရားသူႀကီး၊ တရားရံုးအမႈထမ္း၊ ဥပေဒအရာရွိ၊ ေရွ ႔ေနနဲ႔ ရဲတပ္ဖြဲ႔ဝင္စတဲ့ တရားစီရင္ေရးမွာ ပါဝင္သူေတြ စိတ္ဓါတ္နဲ႔ အေလ့အက်င့္ ေျပာင္းလာဖုိ႔လည္း လိုပါတယ္။

VOA Burmese

http://burmese.voanews.com/a/current-affairs-court-system-in-burma/3808989.html