၂၀၁၄ ခုႏွစ္ကုိ ျပန္လည္ၾကည့္႐ႈျခင္း

၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ဟာ ဆုိးရြားတဲ့ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ အျဖစ္ သမိုင္း မွတ္တမ္းဝင္ သြားခဲ့ပါၿပီ။ ISIS နဲ႔ ဘိုကိုဟာရမ္ စစ္ေသြးၾကြ ေတြ၊ ေပ်ာက္ျခင္းမလွ ေပ်ာက္သြား ခဲ့တဲ့ MH 370 ၊ ပစ္ခ်ခံခဲ့ ရတဲ့ MH 17 ၊ မၾကာေသးမီ ကမွ ပ်က္က် သြားခဲ့တဲ့ QZ8501 လို ေလယာဥ္ ျဖစ္ရပ္ဆိုးေတြ၊ အီဘိုလာလို ေရာဂါဆိုးေတြ၊ တိုင္ဖြန္း၊ ေျမငလ်င္၊ သပိတ္ေမွာက္ ဆႏၵျပပြဲ ေတြနဲ႔အတူ မ႐ႈမလွ ဇာတ္သိမ္း ခဲ့တဲ့ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ ျဖစ္သြားပါၿပီ။

စစ္ေရး။ အေမရိကန္ ဦးေဆာင္တဲ့ မဟာမိတ္ တပ္ေပါင္းစုႀကီး တစ္ခုလံုးက ေလေၾကာင္း တိုက္ခိုက္မႈ အႀကိမ္ေပါင္း ရာနဲ႔ခ်ီ ျပဳလုပ္ ေနတာကို ႀကံ႕ႀကံ႕ခံ ႏိုင္ဆဲျဖစ္တဲ့ အီရတ္နဲ႔ ဆီးရီးယားက ISIS စစ္ေသြးၾကြ ေတြဟာ အယ္လ္ကိုင္ဒါ ကို ေက်ာ္ၿပီး ဒီႏွစ္အဖို႔ စက္ဆုပ္ ရြံရွာဖြယ္ အေကာင္းဆံုး အၾကမ္းဖက္ စစ္ေသြးၾကြမ်ား ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ISIS စစ္ေသြၾကြမ်ား လက္ခ်က္ေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ ဦးေရ ၂၄ဝဝဝ ထက္မနည္း ရွိပါတယ္။

ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား က ဘိုကိုဟာရမ္ စစ္ေသြးၾကြ မ်ားကလဲ ေက်ာင္းသူ ရာနဲ႔ခ်ီကို ျပန္ေပးဆြဲခဲ့ၿပီး အေသခံဗံုးခြဲ တိုက္ခိုက္မႈ၊ လူသတ္မႈ၊ အတင္းအဓမၼ ေခၚေဆာင္မႈ ေတြကို အဆက္မျပတ္ က်ဴးလြန္ေနဆဲ ျဖစ္သလို ပါကစၥတန္ ႏိုင္ငံမွာ မၾကာေသးခင္ ကပဲ ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူ ၁၄၅ ဦးကို သတ္ျဖတ္သြား ခဲ့တဲ့ တာလီဘန္ ေတြရဲ႕ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္မႈ ကလဲ ကမၻာကို တုန္လႈပ္ ေခ်ာက္ခ်ား ေစခဲ့ပါတယ္။ ဘိုကိုဟာရမ္ ရဲ႕ လူသတ္ စြမ္းပကားက ISIS ထက္မနိမ့္သလို တာလီဘန္ ေတြရဲ႕ လက္ခ်က္ေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ ဦးေရကလဲ ေသာင္းဂဏန္း မ်ားစြာ ရွိေနပါၿပီ။

ဒီႏွစ္မွာပဲ အစၥေရးက ဂါဇာကမ္းေျမာင္ ေဒသကို စိစိညက္ ေၾကေအာင္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ သလို ႐ုရွားကလဲ ယူကရိန္းႏိုင္ငံ ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ ေဒသျဖစ္တဲ့ က႐ိုင္းမီးယား ကြၽန္းဆြယ္ကို က်ဴး ေက်ာ္ရန္စ ခဲ့တဲ့အတြက္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု အပါအဝင္ အေနာက္ ဥေရာပႏိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားက ႐ုရွားကို အခုအခ်ိန္အထိ စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္ အေရးယူ ထားၾကပါတယ္။

ကူးစက္ေရာဂါ။ ဒီႏွစ္ မတ္လကေန စတင္ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့တဲ့ အီဘိုလာ ဗိုင္းရပ္စ္ ေၾကာင့္ အေနာက္ အာဖရိက ႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္ၾကတဲ့ ဂီနီ၊ လိုက္ေဘးရီးယား၊ မာလီ၊ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား၊ ဆင္နီဂယ္ နဲ႔ ဆီယဲရားလီယြန္ ႏိုင္ငံေတြမွာလူေပါင္း ၇၅ဝဝ ထက္မနည္း ေသဆံုးခဲ့ ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္ အထိ အီဘိုလာ ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ ကုသေဆးကို ခိုင္မာေသခ်ာစြာ ေဖာ္စပ္ ထုတ္လုပ္ ႏိုင္ျခင္း မရွိေသးဘဲ စမ္းသပ္ေဆးဝါး အဆင့္မွာပဲ ရွိေနပါေသးတယ္။

ဆႏၵျပပြဲမ်ား။ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္အတြင္း အာရွတိုက္ ထဲမွာ ထိုင္း၊ ထိုင္ဝမ္ ႏွင့္ ေဟာင္ေကာင္ တို႔မွာ ဆႏၵျပပြဲႀကီးေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ ပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ ၃၁ ရက္မွ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ေမ ၂ဝ ရက္ထိလူထုအံုၾကြ ဆႏၵျပမႈႀကီး ျဖစ္ပြားခဲ့ ပါတယ္။ ဒီဆႏၵျပပြဲ အရွိန္အျမင့္ ဆံုးကို ေရာက္လာတဲ့ အခါ ဆႏၵျပသူ ဦးေရဟာ ေထာင္ေပါင္း ရာေပါင္း မ်ားစြာ ရွိခဲ့ၿပီး အဓိက႐ုဏ္း ရဲတပ္ဖြဲ႕နဲ႔ ထိပ္တိုက္ ေတြ႕တာေတြ ရွိခဲ့တဲ့အတြက္ လူဦးေရ ၃ဝ ထက္ မနည္းေသ ဆံုးခဲ့ၿပီး ရာေပါင္းမ်ားစြာ ဒဏ္ရာရရွိ ခဲ့ပါတယ္။ ထိုင္းအစိုးရက ခြင့္ျပဳမိန္႔ တစ္ခုကို အတည္ျပဳဖို႔ ႀကိဳးပမ္းတာကို ကန္႔ကြက္ရင္း ထုိင္းႏိုင္ငံ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ရင္လပ္ရွင္နာဝပ္ ရာထူးကေန ႏုတ္ထြက္ေပးခဲ့ ရတဲ့အထိ ဆႏၵျပပြဲႀကီးဟာ ႀကီးက်ယ္လာ တာပါ။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ထိုင္း ႏိုင္ငံဟာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေအာက္ကို ေရာက္ရွိသြား ပါတယ္။

ထိုင္ဝမ္မွာ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ မတ္ ၁၈ ရက္ကေန ဧၿပီ ၁ဝ ရက္အထိ ေက်ာင္းသားေတြက ဦးေဆာင္ၿပီး ျပည္သူလူထု ပါဝင္တဲ့ ဆႏၵျပပြဲႀကီး ျဖစ္ပြားခဲ့ ပါတယ္။ ဆႏၵျပပြဲမွာ လူေပါင္း ရာေပါင္းမ်ားစြာ ပါဝင္ခဲ့ ေပမဲ့ ရဲတပ္ဖြဲ႕နဲ႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႕ မိလို ့ အခ်ဳိ႕ ဒဏ္ရာရ တာကလြဲလို႔ ေသဆံုးမႈ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ ဇြန္လထဲမွာ ထိုင္ဝမ္နဲ႔ တ႐ုတ္တို႔ အၾကား ဝန္ေဆာင္မႈ ကုန္သြယ္ေရး သေဘာ တူညီခ်က္ စာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ရာမွာ ေပါ့ေလ်ာ့မႈ မ်ားစြာ ရွိခဲ့တဲ့ အတြက္ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားေတြ ကစၿပီး ဆႏၵျပ ကန္႔ကြက္ ခဲ့ၾကတာပါ။ ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ေတြျဖစ္တဲ့ လင္းေဖးဖန္ နဲ႔ ခ်ီေဝတင္း တို႔က ဦးေဆာင္ခဲ့ၿပီး တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူနဲ႔ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ပါဝင္တဲ့ ဆႏၵျပ အဖြဲ႕ႀကီးဟာ လူဦးေရ ရာေပါင္းမ်ားစြာ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အက်ဳိးဆက္ အေနနဲ႔ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ေျပာေရး ဆိုခြင့္ရွိသူ ဝမ္ဂ်င္းပင္ က တ႐ုတ္ - ထိုင္ဝမ္ ဆက္ဆံေရးမွာ ထိုင္ဝမ္ဘက္ က ႀကီးၾကပ္ ကြပ္ကဲႏိုင္မယ့္ ဥပေဒ တစ္စံုတစ္ရာ မထြက္ ေပၚ လာေသးသေရြ႕ ဘယ္ သေဘာ တူညီခ်က္ ကိုမွ လက္ခံ ေဆြးေႏြးဦးမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ကတိေပး ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား ေတြက သပိတ္ကို အဆံုးသတ္ ခဲ့ၾက ပါတယ္။

ေဟာင္ေကာင္ဟာ ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္မွာ ဒီမိုကေရစီ နည္းလမ္း က်တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပဖို႔ ရွိပါတယ္။ ဒီ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါဝင္ ယွဥ္ၿပိဳင္မယ့္ ကိုယ္စားလွယ္ ေလာင္းမ်ားကို တ႐ုတ္က စိတ္ႀကိဳက္ ေရြးခ်ယ္ ထားသူ ေတြထဲကသာ ေဟာင္ေကာင္ က ေရြးခ်ယ္ ရမယ္လို႔ တ႐ုတ္က ဆိုလာပါ တယ္။ ဒါကို လက္သင့္မခံ ႏိုင္တဲ့ လူထုက ကန္႔ကြက္ ဆႏၵျပခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆံုးမွာေတာ့ ေဟာင္ေကာင္ ဆႏၵျပမႈ ေခါင္းေဆာင္ သံုးဦးက ရဲစခန္းမွာ သြားေရာက္ အဖမ္းခံခဲ့ၿပီး ဆႏၵျပပြဲကို အဆံုးသတ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။

မုန္တိုင္းႏွင့္ ငလ်င္မ်ား ။ တိုင္ဖြန္း Vong Fong ကို ၂ဝ၁၄ခုႏွစ္ရဲ႕ အႀကီးဆံုး တိုင္ဖြန္း မုန္တိုင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ထား ပါတယ္။ ေအာက္တိုဘာ ၂ ရက္ကေန စတင္ ျဖစ္ေပၚၿပီး ေအာက္တိုဘာ ၁၈ ရက္က်မွ အားေပ်ာ့သြား ခဲ့တဲ့ Vong Fong ဟာ အရင္ႏွစ္ ဖိလစ္ပိုင္ မုန္တိုင္း Haiyan လိုပဲ အားျပင္းခဲ့ ပါတယ္။ တစ္နာရီကို ၁၉၄ ဒသမ ၄၆ ကီလိုမီတာ ႏႈန္း တိုက္ခတ္ခဲ့ၿပီး အဟုန္ျပင္း တဲ့အခါ ၂၇၇ ဒသမ ၈ ကီလိုမီတာ အထိ တိုက္ခတ္ခဲ့ ပါတယ္။

ဖိလစ္ပိုင္၊ ထိုင္ဝမ္ နဲ႔ ေတာင္ကိုရီးယား တို႔ကို တိုက္ခတ္ခဲ့ၿပီး ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္မႈ ေကာင္းမြန္ခဲ့တဲ့ အတြက္ ေသဆံုးသူ ကိုးဦးသာ ရွိခဲ့ေပမယ့္ ပ်က္စီးမႈကေတာ့ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၅၈ သန္းခန္႔ ရွိခဲ့ပါတယ္။

၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္မွာ ကမၻာတစ္ဝန္း ငလ်င္ႀကီး ၉၆ ႀကိမ္ လႈပ္ခဲ့ ပါတယ္။ ဧၿပီ ၁ ရက္က ခ်ီလီႏိုင္ငံ အိုင္ကစ္ၿမိဳ႕မွာ လႈပ္ခတ္ခဲ့တဲ့ ငလ်င္ဟာ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ရဲ႕ အႀကီးဆံုး ငလ်င္ပါ။ ျပင္းအား ၈ ဒသမ ၂ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီငလ်င္ေၾကာင့္အျမင့္ ၂ ဒသမ ၁၁ မီတာရွိတဲ့ ဆူနာမီႀကီး လဲ ျဖစ္ေပၚခဲ့ ပါတယ္။ ဒီငလ်င္ ဒဏ္ေၾကာင့္ လူ ၄၇ ဦးပဲ ေသဆံုးခဲ့တာေတာ့ ကံေကာင္းတယ္ ဆိုရမွာပါပဲ။

ေလေၾကာင္းမေတာ္တဆမႈမ်ား။ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ဟာ ဆိုးရြားလွတဲ့ ေလေၾကာင္း မေတာ္တဆမႈ ေတြနဲ႔ ဝမ္းနည္းဖြယ္ အတိၿပီး ခဲ့ပါတယ္။ မေလးရွား ေလယာဥ္ MH 370 ဟာ မတ္ ၈ ရက္မွာ လူ ၂၃၉ ဦးကို တင္ေဆာင္ၿပီးမေလးရွားႏိုင္ငံ ကြာလာလမ္ပူ ေလဆိပ္ကေန တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ေပက်င္း ေလဆိပ္ကို ဦးတည္ပ်ံသန္း သြားရာကေန ေတာင္အိႏၵိယ သမုဒၵရာ တစ္ေနရာမွာ ဘာသဲလြန္စမွ ခ်န္မထားဘဲ ေပ်ာက္ျခင္းမလွ ေပ်ာက္သြား ခဲ့ပါတယ္။ ဒီဘိုးအင္း ၇၇၇ ႀကီးကို ႏိုင္ငံေပါင္း ၂၆ ႏိုင္ငံက ဝိုင္းဝန္းကူညီ ရွာေဖြေပး ခဲ့ေပမယ့္ အခုအခ်ိန္ထိ အစအန တစ္ခုေတာင္ မေတြ႕ရေသး ပါဘူး။ ပင္လယ္ၾကမ္းျပင္ ေအာက္ေရာက္ သြားဖြယ္ ရွိတယ္လို႔ပဲ သတင္းထုတ္ျပန္ ထားပါေသးတယ္။

အလားတူ MH 17 ဟာလဲ ဇူလိုင္ ၁၇ ရက္မွာ အမ္စတာဒမ္ ကေန ကြာလာလမ္ပူ ကိုအလာ ယူကရိန္းႏိုင္ငံ ေလပိုင္နက္ထဲ အေရာက္ ေပါက္ကြဲပ်က္က် သြားခဲ့တဲ့ အတြက္ ေလယာဥ္ေပၚ ပါ လူ ၂၉၈ ဦးလံုး ေသဆံုးခဲ့ ပါတယ္။ စံုစမ္း စစ္ေဆးသူ မ်ားက ဒံုးက်ည္နဲ႔ ပစ္ခ်ခံ ရတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၿပီး ယူကရိန္း အစိုးရနဲ႔ ႐ုရွား လိုလားသူ ခြဲထြက္ေရး သူပုန္ေတြက အျပန္အလွန္ လြဲခ်ခဲ့ၾက ပါတယ္။

ဒီဇင္ဘာ ၂၈ ရက္မွာ မုန္တိုင္းထန္ ေနတဲ့ မိုးေလဝသေၾကာင့္ ပ်က္က် သြားခဲ့တဲ့ Air Asia ခရီးသည္တင္ ဂ်က္ေလယာဥ္ရဲ႕ အပ်က္အစီး အစအန ေတြကို ေတြ႕ရတဲ့ ပင္လယ္ထဲကေန ေသဆုံးသူ ဦးေရ ၄ဝ ထက္မနည္းကိုျပန္ဆယ္ယူ ရရွိထားၿပီလို႔ အင္ဒိုနီးရွား တာဝန္ရွိ သူေတြက ေျပာပါတယ္။

Borneo ကြၽန္း အေနာက္ေတာင္ ဘက္ မိုင္ ၁ဝဝ အကြာ ေလာက္မွာ ကယ္ဆယ္ေရး ရဟတ္ယာဥ္ ေတြက Java ပင္လယ္ထဲမွာ ေမ်ာေနတဲ့ ႐ုပ္အေလာင္းေတြ ဆြဲတင္ေနတာကို ေဒသတြင္း ႐ုပ္သံသတင္း ဌာနေတြကထုတ္လႊင့္ျပသ ပါတယ္။ အသက္ကယ္ အက်ႌမပါတဲ့ ႐ုပ္အေလာင္းေတြ Java ပင္လယ္ထဲမွာ ေမ်ာေနတဲ့ပံု ေတြကို ေတြ႕ရေတာ့ ဒီေလယာဥ္ ခရီးစဥ္မွာ ပါသြားၾကသူ လူဦးေရ ၁၆၂ ဦးရဲ႕ မိသားစုေတြ အခ်င္းခ်င္း ေပြ႕ဖက္ၿပီး ငိုေၾကြးခဲ့ၾက ပါတယ္။ ညေရာက္လာတဲ့ အထိ ေလယာဥ္ ပ်က္က်တဲ့ ထဲမွာ ပါသြားတဲ့ ခရီးသည္ေတြ ထဲက ေလးပံု တစ္ပံုေလာက္ရဲ႕အေလာင္း ေတြကိုပဲ ကယ္ဆယ္ေရး လုပ္သားေတြ ရွာေဖြေတြ႕ရွိ ခဲ့ပါတယ္။

ဒါေတြဟာ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ရဲ႕ ရင္ေမာစရာ ျဖစ္ရပ္ဆိုးေတြ ပါပဲ။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ လာမယ့္ႏွစ္သစ္ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ကမၻာတစ္ဝန္းမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းၿပီး သဘာဝ ေဘးအႏၲရာယ္ ေတြလဲ ကင္းေဝးလို႔ ေပ်ာ္ရႊင္ ခ်မ္းေျမ့ဖြယ္ ကမၻာႀကီး ျဖစ္ပါေစလို႔ ဆုမြန္ေကာင္း ေတာင္းရင္း ေလ့လာေရးသား တင္ျပလိုက္ရ ပါတယ္။

#PyiChitThar